rjzevallos commited on
Commit
cb5ad44
1 Parent(s): 0e1aa63

Upload acuerdo_nacional_2014.txt

Browse files
Files changed (1) hide show
  1. acuerdo_nacional_2014.txt +1613 -0
acuerdo_nacional_2014.txt ADDED
@@ -0,0 +1,1613 @@
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1
+ Acuerdo Nacional nisqa
2
+
3
+ Chikan rimayllapi qillqa
4
+
5
+ 
6
+
7
+ Acuerdo Nacional nisqa
8
+
9
+ © Perú Suyupa Hatun Rimanakuynin, Acuerdo Nacional nisqa
10
+ Depósito legal: 1501012004-3256
11
+ Ministro de Educación:
12
+ Javier Sota Nadal
13
+ Viceministro de Gestión Pedagógica:
14
+ Idel Vexler Talledo
15
+ Director Nacional de Educación Bilingüe Intercultural:
16
+ Modesto Gálvez Ríos
17
+ Runa simiman tikraqkuna:
18
+ Dirección Nacional de Educación Bilingüe Intercultural nisqa
19
+ Tiqraqkuna:
20
+ Oscar Chávez Gonzales
21
+ Martín Castillo Collado
22
+ Melquiades Quintasi Mamani
23
+ Secretaría Técnica del Acuerdo Nacional
24
+ Av. 28 de Julio 878, Miraflores
25
+ Tel. 447 0489
26
27
28
+ http:// www.acuerdonacional.gob.pe
29
+ Auspicio:
30
+ Programa de las Naciones Unidas para el Desarrollo
31
+ Diseño y diagramación original: Lilian Carranza
32
+
33
+ Chikan rimayllapi qillqa
34
+
35
+ Chikan rimayllapi qillqa
36
+
37
+ Acuerdo Nacional nisqa
38
+
39
+ Perú Suyupa Hatun Rimanakuynin,
40
+ Acuerdo Nacional nisqa
41
+ ...Kuskalla kawsay wiñarichinapaq
42
+
43
+ Perú Suyu Rimanakuyninqa wiraqucha
44
+ Alejandro Toledo Manrique, Presidente
45
+ Constitucional nisqa minkakusqanwanmi
46
+ Qillqarikusqa 22 anta sitwa killapi, 2002 watapi.
47
+
48
+ !
49
+
50
+ Acuerdo Nacional nisqa
51
+
52
+ "
53
+
54
+ Chikan rimayllapi qillqa
55
+
56
+ Acuerdo Nacional nisqa
57
+
58
+ Chikan rimayllapi qillqa
59
+
60
+ “Kay sumaq puqusqa ruruta kunan punchaw Peru suyuman haywarisqaykichikmi llapallanchik hatun
61
+ munarisqanchikta rikurichiwanchik.
62
+ Chay Acuerdo Nacional nisqapa chayarisqanchikkunaman hapipakusun chayqa kay kawsakusqanchik
63
+ pachatam tikrarichwan; chay tikrakuywanqa wiñaypaq wiñaypaqmi sumaq rimarikuy kawsakuyta
64
+ ñuqanchikpura kamarisun, ichaqa huk niraq rimayninchikkunatapas huk partido político nisqa
65
+ kasqanchikkunatapas mana chinkachispa. Chaymi chay Democracia nisqaqa”.
66
+
67
+ Dr. Alejandro Toledo Manrique
68
+ Perú Suyupa Chiqan Umalliqnin
69
+ Acuerdo Nacional nisqapa qillqakusqan punchaw rimarisqan
70
+ Anta sitwa killapi 22 punchawninpi 2002 watapi
71
+
72
+ #
73
+
74
+ Acuerdo Nacional nisqa
75
+
76
+ $
77
+
78
+ Chikan rimayllapi qillqa
79
+
80
+ Acuerdo Nacional nisqa
81
+
82
+ Chikan rimayllapi qillqa
83
+
84
+ Kaypi kaqkuna
85
+
86
+ Llapallan llamkaqkuna
87
+ Comités nisqakuna
88
+ Perú Suyupa Hatun Rimanakuynin
89
+ Estado nisqapa Políticas nisqakuna
90
+ Democracia nisqamanta, derechos ukupi kawsanamanta
91
+ Llapa runa allin kikinchasqa allin kawsaypi ima tiyanankumanta
92
+ Perú suyu huk suyukunamanta allin atipasqa kananmanta
93
+ Allin ruraq, chuya ruraq, ukunpi allin rakisqa Estado nisqamanta
94
+ Anexo nisqankuna
95
+ Qispichinapaq Rimanakuyniyku
96
+
97
+ %
98
+
99
+ Acuerdo Nacional nisqa
100
+
101
+ &
102
+
103
+ Chikan rimayllapi qillqa
104
+
105
+ Chikan rimayllapi qillqa
106
+
107
+ Acuerdo Nacional nisqa
108
+
109
+ Foro del Acuerdo Nacional nisqa wasipa umalliqninkuna
110
+ 5 Pawqar waray killamanta – 22 Anta sitwa killakama 2002 watapi
111
+ Llamkaq organizacionkuna
112
+
113
+ Umalliqninkuna
114
+
115
+ Presidente de la República
116
+
117
+ Dr. Alejandro Toledo Manrique
118
+
119
+ Gobierno
120
+
121
+ Roberto Dañino Zapata
122
+ Presidente del Consejo de Ministros
123
+
124
+ Acción Popular
125
+
126
+ Valentín Paniagua Corazao
127
+ Víctor Andrés García Belaunde
128
+ Luis Enrique Gálvez de la Puente
129
+
130
+ Concilio Nacional Evangélico del Perú
131
+
132
+ Darío López Rodríguez
133
+ Víctor Arroyo Cuyubamba
134
+
135
+ Confederación General de Trabajadores del Perú
136
+
137
+ Mario Huamán Rivera
138
+ Juan José Gorritti Valle
139
+ Eduardo Castillo Sánchez
140
+
141
+ Confederación Nacional de Instituciones
142
+ Empresariales Privadas
143
+
144
+ Julio Favre Carranza
145
+ Leopoldo Scheelje Martin
146
+
147
+ Conferencia Episcopal Peruana
148
+
149
+ Mons. Luis Bambarén Gastelumendi, S. J.
150
+ Gustavo Noriega Zegarra
151
+ Laura Vargas Valcárcel
152
+
153
+ Coordinadora Nacional de Frentes Regionales
154
+
155
+ Washington Román Rojas
156
+ Luis Saraya
157
+
158
+ Frente Independiente Moralizador
159
+
160
+ Fernando Olivera Vega
161
+ Luis Iberico Núñez
162
+ Fausto Alvarado Dodero
163
+
164
+ Mesa de Concertación para la Lucha contra
165
+ la Pobreza
166
+
167
+ Rvdo. Padre Gastón Garatea Yori
168
+ Javier Iguiñiz Echeverría
169
+ Federico Arnillas Lafert
170
+
171
+ Partido Aprista Peruano
172
+
173
+ Alan García Pérez
174
+ Jorge del Castillo Gálvez
175
+ Mercedes Cabanillas Bustamante
176
+
177
+ Partido Perú Posible
178
+
179
+ Luis Solari de la Fuente
180
+ Jesús Alvarado Hidalgo
181
+ Alberto Cruz Loyola
182
+
183
+ Sociedad Nacional de Industrias
184
+
185
+ Manuel Yzaga Salazar
186
+ José Silva Pellegrin
187
+
188
+ Somos Perú
189
+
190
+ Alberto Andrade Carmona
191
+ Ernesto Blume Fortini
192
+ Ricardo de la Flor Bedoya
193
+
194
+ Unidad Nacional
195
+
196
+ Lourdes Flores Nano
197
+ Antero Flores – Aráoz Esparza
198
+ Drago Kisic Wagner
199
+
200
+ Unión por el Perú
201
+
202
+ Aldo Estrada Choque
203
+ Ernesto Velit Granda
204
+
205
+ Secretaría Técnica del Acuerdo Nacional
206
+
207
+ Rafael Roncagliolo Orbegoso
208
+ Pepi Patrón Costa
209
+ Federico Velarde Valdivia
210
+ José Daniel Amado Vargas
211
+ Alberto Adrianzén Merino
212
+ Juan De la Puente Mejía
213
+ '
214
+
215
+ Chikan rimayllapi qillqa
216
+
217
+ Acuerdo Nacional nisqa
218
+
219
+ Foro del Acuerdo Nacional nisqapa Hatun Huñunakuynin
220
+ Llamkaq organizacionkuna
221
+
222
+ 
223
+
224
+ Umalliqninkuna
225
+
226
+ Presidente de la República
227
+
228
+ Dr. Alejandro Toledo Manrique
229
+
230
+ Gobierno
231
+
232
+ Carlos Ferrero Costa
233
+ Presidente del Consejo de Ministros
234
+
235
+ Acción Popular
236
+
237
+ Valentín Paniagua Corazao
238
+ Víctor Andrés García Belaunde
239
+ Luis Enrique Gálvez de la Puente
240
+
241
+ Concilio Nacional Evangélico del Perú
242
+
243
+ Carlos Jara Depaz
244
+ Víctor Arroyo Cuyubamba
245
+
246
+ Confederación General de Trabajadores del Perú
247
+
248
+ Mario Huamán Rivera
249
+ Juan José Gorritti Valle
250
+ Eduardo Castillo Sánchez
251
+
252
+ Confederación Nacional de Instituciones
253
+ Empresariales Privadas
254
+
255
+ Leopoldo Scheelje Martin
256
+ Jaime Cáceres Sayán
257
+
258
+ Conferencia Episcopal Peruana
259
+
260
+ Mons. Hugo Garaycoa Hawkins
261
+ Mons. Miguel Cabrejos Vidarte
262
+ Gonzalo Flores Santana
263
+
264
+ Coordinadora Nacional de Frentes Regionales
265
+
266
+ Américo Menéndez
267
+ Washington Román Rojas
268
+ Jesús Manya Salas
269
+
270
+ Frente Independiente Moralizador
271
+
272
+ Fernando Olivera Vega
273
+ Luis Iberico Núñez
274
+ Fausto Alvarado Dodero
275
+
276
+ Mesa de Concertación para la Lucha
277
+ contra la Pobreza
278
+
279
+ Rvdo. Padre Gastón Garatea Yori
280
+ Javier Iguiñiz Echeverría
281
+ Federico Arnillas Lafert
282
+
283
+ Partido Aprista Peruano
284
+
285
+ Alan García Pérez
286
+ Jorge del Castillo Gálvez
287
+ Mercedes Cabanillas Bustamante
288
+
289
+ Partido Perú Posible
290
+
291
+ Luis Solari de la Fuente
292
+ Gloria Helfer Palacios
293
+ Marcial Ayaipoma Alvarado
294
+
295
+ Sociedad Nacional de Industrias
296
+
297
+ Roberto Nesta Brero
298
+ David Lemor Bezdin
299
+
300
+ Somos Perú
301
+
302
+ Alberto Andrade Carmona
303
+ Fernando Andrade Carmona
304
+ Ernesto Blume Fortini
305
+
306
+ Unidad Nacional
307
+
308
+ Lourdes Flores Nano
309
+ Antero Flores – Aráoz Esparza
310
+ Drago Kisic Wagner
311
+
312
+ Unión por el Perú
313
+
314
+ Aldo Estrada Choque
315
+ Ernesto Velit Granda
316
+
317
+ Acuerdo Nacional nisqa
318
+
319
+ Chikan rimayllapi qillqa
320
+
321
+ Ruraq huñukuna
322
+
323
+ Ruraq kamachiqkuna
324
+ Huk partido político nisqa
325
+ Huk llaqtamanta organización nisqa
326
+ Huk Ministro de Estado nisqa
327
+ Huk Comité Consultivo nisqa
328
+ Hatun kamachikuypi Comité Técnico nisqa
329
+ Augusto Ramírez Ocampo
330
+ Eduardo Stein Barilla
331
+ Diego Achard
332
+ Juan De la Puente Mejía
333
+ Rvdo. Padre Juan Julio Wicht Rossel, S. J.
334
+ Comité Consultivo nisqa
335
+ Diego Achard
336
+ Rodrigo Carazo Odio
337
+ Luis Lauredo
338
+ Augusto Ramírez Ocampo
339
+ Eduardo Stein Barilla
340
+ Fernando Cabieses Molina
341
+ Max Hernández Camarero
342
+ Rvdo. Padre Juan Julio Wicht Rossel, S. J.
343
+ Monseñor Luis Bambarén Gastelumendi, S. J.
344
+ Comité Ministerial nisqa
345
+ Ministro de Defensa
346
+ Ministro de Educación
347
+ Ministro de Salud
348
+ Ministro de Trabajo y Promoción del Empleo
349
+ Ministra de la Mujer y Desarrollo Social
350
+ Secretario Técnico nisqa
351
+ Rafael Roncagliolo Orbegoso
352
+
353
+ 
354
+
355
+ Acuerdo Nacional nisqa
356
+
357
+ 
358
+
359
+ Chikan rimayllapi qillqa
360
+
361
+ Acuerdo Nacional nisqa
362
+
363
+ PERÚ SUYUPA HATUN RIMANAKUYNIN
364
+ ACUERDO NACIONAL NISQA
365
+
366
+ Chikan rimayllapi qillqa
367
+
368
+ Perú Suyupi runakuna allin kawsayman aypanankupaq, yanapanakuspa purinankupaq, llapa organizaciones
369
+ políticas nisqakuna, llaqta ukupi huk organizacionkunapas, rurayniykuta chiqapta qawarispa Gobiernowan
370
+ kuska Políticas de Estado nisqata rimanakuspa kamachinakuyku. Chaykunam Acuerdo Nacional nisqa
371
+ sutinchasqa. Chay kamachiykunatam kunan punchawmantapacha rurakunanpaq rimariyku.
372
+ Tawa ruraykuna aypanapaqmi kay kamachikuykunataqa churayku:
373
+ •
374
+ •
375
+ •
376
+ •
377
+
378
+ Democracia nisqamanta, derechos ukupi kawsanamanta
379
+ Llapa runa allin kikinchasqa allin kawsaypi ima tiyanankumanta
380
+ Perú suyu huk suyukunamanta allin atipasqa kananmanta
381
+ Allin ruraq, chuya ruraq, ukunpi allin rakisqa Estado nisqamanta
382
+
383
+ 1. Democracia nisqamanta, derechos ukupi kawsanamanta
384
+ Democracia nisqapi, Derechukuna qawasqa ukupi tiyayqa justicia nisqa aypanapaqmi, runakunapa kaqninkuna
385
+ allin waqaychasqa kananpaqmi, chaywanmi Perú suyunchikta allin kawsaymanpas, hawka kawsaymanpas
386
+ puririchisunchik. Chaypaqmi kay ruraykuna kanqa:
387
+ 1.1. Constitución nisqa ukupi kaq derechokunam aswan allin qawasqa kanqa, chuya qispisqataq
388
+ kamachikuqkunapaq akllanakuypas kanqa; hinallataqmi allin takyasqa ukupi kamachikuq hatun wasikuna
389
+ purinqa, equilibrio de poderes nisqa ukupi Constitución kamachikusqanmanhina rurakunqa.
390
+ 1.2. Llapan Perú suyu ukupim partidos políticos nisqa allin qispisqa puriykachananpaq kanqa, pisi runalla
391
+ akllasqakunapas allin qawarisqallataq kanqa.
392
+ 1.3. Perú suyutaqa chullallatahina hatarichina kanqa, tiqsi muyupi suyukunawan kuska qipa pachaman
393
+ puririchkapta, ñawpa qapaq yachayninchikkunata, tukuy niraq llaqtanchikkunata, kawsayninchikkunata,
394
+ rimayninchikkunata ima chanincharispa.
395
+ 1.4. Runakunaqa ñankunapipas kallikunapipas maypipas allin qawasqa kanqa, mana manchakuspa puriytapas
396
+ atinqa. Hukniraqña kaspapas hawka kawsayta mana waqllichirispa, justiciatapas, runakunapa
397
+ rurayninkunatapas, kaqninkunatapas, Estadopa kaqninkunatapas allinta qawarispa purina kanqa.
398
+ 1.5. Rimanakuytapas allinta takyachisun, sapinchasun, tupasqa mana tupasqa rimaykunata chanincharispa.
399
+ Chaypaqqa ayllu ukupi, llaqta ukupi llapanku runa rimarinankupaqmi allinta kamachiykunata sapincharina
400
+ kanqa. Chayqa kanqa llapallanchik chay kamachinakuykunapi participanapaq.
401
+ 1.6. Runakunapa kaqninkuna, derechonkuna allin manchasqa, allin qawasqa kananpaqmi llamkarinanchik.
402
+ Chayhinamanqa Perú suyunchikpas Derecho Internacional nisqaman Derechos Humanos, Carta de
403
+ las Naciones Unidas nisqamanpas, hinallataq Sistema Interamericano nisqakunaman allinta hapipakunan.
404
+ 1.7. Perú Suyu ukupas nación nisqahinapas allin qawarisqa kananpaq, allpanpas allin takyasqa kananpaq;
405
+ mana piwanpas allquchasqa kanapaq ima chay kamachiyninkunata qawarinanchikpuni.
406
+ !
407
+
408
+ Acuerdo Nacional nisqa
409
+
410
+ 2.
411
+
412
+ Chikan rimayllapi qillqa
413
+
414
+ Llapa runa allin kikinchasqa allin kawsaypi ima tiyanankumanta
415
+
416
+ Estadoqa lliw rurayninkunata llamkarinan runankuna huntasqa wiñayniyuqpas kawsayniyuqpas kanankupaq,
417
+ wakchakayninpas chinkananpaq, llapallan runa mana qipanchasqa imapipas kanankupaq llamkarinan.
418
+ Chaypaqmi kaykuna rurakunqa:
419
+ 2.1. Derechos Humanos nisqata qawarispam tukuy kamachikuykuna lluqsimunqa chaywanmi llamkaykuna
420
+ kanqa, allin kawsay yachaypas, política nisqa ruraypas chuyancharikunqa; ichaqa mana pitapas sarunchaspa,
421
+ qipanchaspa.
422
+ 2.2. Llamkaykuna mastarikunanpaqmi aswan qullqi empresakunapaq yaparikunqa. Chaywanmi
423
+ empresakunapas qullqita astawan wacharichinqa, chayqa llapa runapaq allin llamkay tarinankupaq ima
424
+ kanqa.
425
+ 2.3. Yachay wasikunapi hunta yachaqaymi llamkaypaqpas sumaq kawsaypaqpas llapa runapaq kallpacharikunqa.
426
+ Chay yachaqaykunaqa mana ima paganapaqmi tukuy runapa yachay wasinpi aparikunqa. Chaywanmi
427
+ educación públicapas privadapas llaqtamantapas campomantapas kikincharikunqa. Hinaqa yachay
428
+ wasikunapas chaninchasqam kanqa, yachachiqkunapa llamkayninpas chanincharisqa kanqa. Hinallataqmi
429
+ kay Sector Educación nisqapaqpas aswan qullqi 6% nisqakama ayparinqa.
430
+ 2.4. Tukuy runa mana unqusqa kawsakunanpaq mana imata quspa kallpacharikullanqataq. Chaypaqqa chay
431
+ hampina wasikunapas hampiqkunapas llamkachkallanqam. Chaymantapas tukuy machu payakunapas
432
+ llamkanankunata saqispaqa sapa killa qullqichata chaskikuspa samamuytam atinqaku.
433
+ 2.5. Chaymantapas ñawpaqman qawarispalla puririnapaqmi allin kamachikunata kallpacharikunqa. Tukuy
434
+ runa masi kuchkalla puririchinapaq sumaq pachallapi kawsakuspa.
435
+ 2.6. Sapa wasi ayllupaqpas sumaq wasitan ayparichisunchik. Chay wasiqa ancha sumaq tiyarikunapaqpas
436
+ kawsakunapaqpas kanan.
437
+ 2.7. Runakunaqa pukllaykunapi atipanakuspa iman kurkunta sumaqta kallpacharinqa. Allin kallpayuqpas
438
+ rikuyniyuqpas ancha aswantan llamkarinqa.
439
+
440
+ 3.
441
+
442
+ Perú suyu huk suyukunamanta allin atipasqa kananmanta
443
+
444
+ Estado peruano nisqaqa sumaq kawsaytapas allin kawsaytapas paqaririchinanpaqqa economía social de
445
+ mercado nisqatan kamarichinqa. Chaypaqqa paymi empresa nisqa llamkaykunata qallarichinqapas,
446
+ qawarinqapas, yanaparinqapas. Chay rimay ukupiqa kaykunatam rurarisun:
447
+ 3.1. Chay uña empresatapas taksa empresatapas yanaparinqan aswanta paykuna pura riqsichikuspa
448
+ atipanakunankupaq. Chaymantapas kay Perú suyu runapas hawa runapas empresa nisqata kamarinankuta
449
+ kallpacharikullanqataq. Chay empresakunapa puturisqankunapas kay suyunchikpipas hawa suyukunapipas
450
+ qaturikunantam maskakunqa.
451
+ 3.2. Ima ruranapaqpas llapallanchik rimarinanchiktam kallpacharisunchik. Chay rimariykunaqa sectorialpas
452
+ regionalpas nisqa kamachikunapim paqaririnan. Hinaqa llamkaypas, yachaq runapas, qullqipas,
453
+ "
454
+
455
+ Acuerdo Nacional nisqa
456
+
457
+ Chikan rimayllapi qillqa
458
+
459
+ rurasqanchik mikuypas hawa suyukunaman apariypas kallpacharikunqam. Chaypaqqa sumaqmi Perú
460
+ suyunchikpa qullqi apaykachananpas kamachiyninkunapas puririnan. Chayraykum chay base tributaria
461
+ nisqa 18% PBI nisqamanta huñuriyman kicharikunan.
462
+ 3.3. Chay qullqiyuq runakuna qullqinta churarispa llamkariynintapas kallpacharikunqam. Paykunaqa empresa
463
+ nisqakunatam kamarispa qawarinqakupas puririchinqakupas. Hinallataqmi chay Estadopa
464
+ rurarisqamkunatapas yanaparillanqataqmi lliw sectores nisqakuna qullqita wacharichinankupaq.
465
+ 3.4. Estadopapas qullqiyuq runapapas rurarisqankunata atipayninkunata imaqa kallpacharinam kanqa.
466
+ Chaytaqa rurarina kanqa musuq puririyta kamarispa, watuparikuspa, hawa suyumanta ancha
467
+ yachaykunata aparimuspa ima.
468
+ 3.5. Tukuy kaypi puqurichisqanchiktam hawa suyukunamankama aparina kanqa. Chaytaqa Estadopas qullqiyuq
469
+ empresakunapas rimarinakuspam ruranan. Chaywanqa hawaman tukuy ima apasqanchikkunapas
470
+ wiñarinqam may mercado nisqakunaman yaykurinapaq.
471
+
472
+ 4. Allin ruraq, chuya ruraq, ukunpi allin rakisqa estado nisqamanta
473
+ Allin llamkaq, utqaylla imatapas ruraq, chuya chuya Estado kanantam munayku, suyunkuna, llaqtankuna
474
+ tiyaq runakunarayku, imapas rurayniyuq, derechosniyuq kasqankurayku. Chay kananpaqqa kay llamkaykunatam
475
+ rurarinanchik:
476
+ 4.1. Perú llaqtapi, suyunkunapipas, llaqtankunapipas, ayllunkunapipas imapipas allin llamkaq, chuya chuya
477
+ llamkaq musuq Estadotam hatarichisun. Chaywan runa masinchik mañakusqanmanhina imapas
478
+ rurananpaq, paykunata uyarispa, organizacionkunata chaninchaspa.
479
+ 4.2. Chuya chuyata imatapas llamkanapaq, qullqi hapisqamantapas riqsisqa kananpaq huk kamachinakuyta
480
+ lluqsirichinanchik. Chaymi llaqtapas qawarispa qatipanman, Estado uku llamkaypi mana suwakuy
481
+ kananpaq.
482
+ 4.3. Estado ukupi llamkaq wasikunata musuqyachispa, llamkaqkunata aswanta yacharichispa, allinninta
483
+ aswan chanincharispa imam Estadoqa allin rurayninkunata qispichinqa.
484
+ 4.4. Perú ukupi Suyukuna, llaqtakuna kikillankumanta imatapas llamkanankupaq, kamachikuykunapas
485
+ pisimanta pisi suyukunallapiña kamarikunqa, Estadopa qullqinpas suyukunallamanñapas llaqta
486
+ umalliqkunallamanñapas ripunqa. Ichaqa Estado nisqaqa manam patmikunqachu aswanpas huñusqalla
487
+ regionkunawan llaqtakunawan ima puririnqa.
488
+ 4.5. Llapa Perú suyu allpanchikmi sumaqta puriripunam chay Estadopa qullqinwanpas runakunapa
489
+ qullqinwanpas aparikunanpaq. Chaypaqqa tukuy Estadopa qullqinkunapas sumaqta wacharinan equilibrio
490
+ fiscal nisqapas allinta kallpacharikunan.
491
+ Tukuykunapaqqa llapallanmi kay 30 políticas de Estado del Acuerdo Nacional nisqata allinta qawarinapaq
492
+ rimarinakuyku. Chaypaqqa huñunakuykuna kanallanpunim nacionalpas regionalpas, hinallataqmi umalliqninpas
493
+ Secretaría Técnica nisqa payllamanta puririnanpas qawarinanpas. Chay puririsqamkunaqa tukuy Perú suyupi
494
+ runa masinchikpa riqsiyninmi kanan.
495
+ #
496
+
497
+ Acuerdo Nacional nisqa
498
+
499
+ Chikan rimayllapi qillqa
500
+
501
+ Chay hinamanqa kay Acuerdo Nacional nisqaqa kallparichinapaqqa maywanpas huñunarikunallanmi
502
+ kicharillasqataqmi huk organizacionespas fuerzas políticas nisqapas yaykurimunanpaq. Hinaqa kaykunataqa
503
+ kunanmantapacha 28 anta sitwa killakama 2021 watakama qawariytapas puririchiytapas atipanayku.
504
+ Lima llaqtapi, Perú suyumanta umalliq wiraqucha Alejandro Toledo Manrique kachkaspa, 22 punchaw anta
505
+ sitwa killamanta 2002 watamanta qillqarisqa kasqa.
506
+
507
+ Alejandro Toledo Manrique
508
+ Presidente de la República
509
+ Roberto Dañino Zapata
510
+ Presidente del Consejo de Ministros
511
+ Alan García Pérez
512
+ Partido Aprista Peruano
513
+ Valentín Paniagua Corazao
514
+ Acción Popular
515
+ Luis Solari de la Fuente
516
+ Partido Perú Posible
517
+ Lourdes Flores Nano
518
+ Unidad Nacional
519
+ Fernando Olivera Vega
520
+ Frente Independiente Moralizador
521
+ Alberto Andrade Carmona
522
+ Somos Perú
523
+ Aldo Estrada Choque
524
+ Unión por el Perú
525
+ Mons. Luis Bambarén Gastelumendi, S. J.
526
+ Conferencia Episcopal Peruana
527
+ Darío López Rodríguez
528
+ Concilio Nacional Evangélico del Perú
529
+ Julio Favre Carranza
530
+ Confederación Nacional de Instituciones Empresariales Privadas
531
+ Juan José Gorritti Valle
532
+ Confederación General de Trabajadores del Perú
533
+ $
534
+
535
+ Acuerdo Nacional nisqa
536
+
537
+ Chikan rimayllapi qillqa
538
+
539
+ Manuel Yzaga Salazar
540
+ Sociedad Nacional de Industrias
541
+ Rvdo. Padre Gastón Garatea Yori
542
+ Mesa de Concertación para la Lucha contra la Pobreza
543
+ Washington Román Rojas
544
+ Coordinadora Nacional de Frentes Regionales
545
+
546
+ %
547
+
548
+ Acuerdo Nacional nisqa
549
+
550
+ &
551
+
552
+ Políticas de Estado nisqakuna
553
+
554
+ Acuerdo Nacional nisqa
555
+
556
+ Políticas de Estado nisqakuna
557
+
558
+ Políticas de Estado nisqakuna
559
+
560
+ '
561
+
562
+ Acuerdo Nacional nisqa
563
+
564
+ Políticas de Estado nisqakuna
565
+
566
+ Democracia nisqamanta, derechos ukupi kawsanamanta
567
+ Huk ñiqi Política de Estado nisqanmanta
568
+ Democracia nisqapas, derechosninchikkunapas allin kallpachasqa kananpaq
569
+ Iskay ñiqi Política de Estado nisqanmanta
570
+ Allin democraciapi kawsanapaq partido politicokuna kallpanchasqa kananpaq
571
+ Kimsa ñiqi Política de Estado nisqanmanta
572
+ Perú suyupi kikinchik kasqanchikmanta allin takyachinapaq
573
+ Tawa ñiqi Política de Estado nisqanmanta
574
+ Rimanakuykunata kallpanchanapaq
575
+ Pichqa ñiqi Política de Estado nisqanmanta
576
+ Qipa pachata qawarispa allin yuyayllawan imatapas ruranapaq, Gobiernopas chuya
577
+ chuya ruraywan allinta llamkananpaq
578
+ Suqta ñiqi Política de Estado nisqanmanta
579
+ Huk nacionkunawan allinllapi kawsanapaq, rimanakuspa chulla suyuhinalla ñawpaqman
580
+ puririnapaq
581
+ Qanchis ñiqi Política de Estado nisqanmanta
582
+ Manaña maqanakuy kananpaq, Perú allin yupaychasqa kananpaq, mana manchakuypi
583
+ kawsanapaq
584
+ Pusaq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
585
+ Perú ukupi sapa suyukuna, sapa llaqtakuna kikinkumanta ñawpaqman purinankupaq
586
+ Isqun ñiqi Política de Estado nisqanmanta
587
+ Perú suyupa allpanpas, runankunapas allin qawasqa kananpaq
588
+
589
+ Llapa runa allin kikinchasqa allin kawsaypi ima tiyanankumanta
590
+ Chunka ñiqi Política de Estado nisqanmanta
591
+ Wakchakay pisiyachinapaq
592
+ Chunka hukniyuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
593
+ Llapallan runakuna, piña mayña kaspapas maypipas allin rikusqa, allin chaskisqa
594
+ kananpaq
595
+ Chunka iskayniyuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
596
+ Llapallan runakuna mana qullqillawan allin yachayman aypanankupaq, kawsay
597
+ yachaykunatawan chaninchanapaq
598
+ 
599
+
600
+ Acuerdo Nacional nisqa
601
+
602
+ Políticas de Estado nisqakuna
603
+
604
+ Chunka kimsayuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
605
+ Llapallan runakuna qalikaypi kananpaq, allin kawsaypi tiyananpaq
606
+ Chunka tawayuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
607
+ Allin ruruq llamkayman runahina aypanapaq
608
+ Chunka pichqayuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
609
+ Allin huntasqa mikuykuna kananpaq
610
+ Chunka suqtayuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
611
+ Wasi ayllu kallpanchanapaq, warmakuna, irqikuna, wayna sipaskuna amachasqa,
612
+ kallpanchasqa kanankupaq
613
+
614
+ Perú suyu huk suyukunamanta allin atipasqa kananmanta
615
+ Chunka qanchisniyuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
616
+ Llaqta qatu rantinakuypi qullqi takyachinapaq
617
+ Chunka pusaqniyuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
618
+ Qullqi ruranapa takyachiynin, ruruchiynin (mirachiynin) atipaynin maskanapaq
619
+ Chunka isqunniyuq ñiqi Política de Estado nisqamanta
620
+ Kawsasqanchik pachata allin qawarispa llamkaykunata ruranapaq
621
+ Iskay chunka ñiqi Política de Estado nisqanmanta
622
+ Chiqap yachaywan tecnología nisqawan yachaykunata ñawpaqman tanqanapaq
623
+ Iskay chunka hukniyuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
624
+ Runapa wasichakunanpaq, hatun llamkaykuna hatarichinapaq
625
+ Iskay chunka iskayniyuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
626
+ Hawa nacionkunawan yanapanakuspa rantinakuyninchikta mirachinapaq
627
+ Iskay chunka kimsayuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
628
+ Ayllupi tiyaqkuna allpa ruruchiqkuna ñawpaqman puririnanpaq
629
+
630
+ Allin ruraq, chuya ruraq, ukunpi allin rakisqa Estado
631
+ nisqamanta
632
+ Iskay chunka tawayuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
633
+ Estado chuya chuya allin llamkayta tarinanpaq
634
+ 
635
+
636
+ Acuerdo Nacional nisqa
637
+
638
+ Políticas de Estado nisqakuna
639
+
640
+ Iskay chunka pichqayuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
641
+ Democracia ukupi yanapakunanpaq Fuerzas Armadas nisqata kallpanchanapaq
642
+ Iskay chunka suqtayuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
643
+ Chuya chuyapi llamkay kananpaq, mana qilli ruraymanta qullqi hamunanpaq, llapallan
644
+ runakuna impuesto qunanpaq
645
+ Iskay chunka qanchisniyuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
646
+ Droga nisqa chinkananpaq
647
+ Iskay chunka pusaqniyuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
648
+ Perumanta Hatun Kamachinanwan, Derechonchikta qawarispa purinapaq, justicia
649
+ llapanman chayananpaq, Poder Judicial sapanmanta kikinchasqa kananpaq
650
+ Iskay chunka isqunniyuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
651
+ Llapan runakuna imamantapas willasqa kananpaq, ima rimayninpas, qillqayninpas
652
+ uyarisqa kananpaq
653
+ Kimsa chunka ñiqi Política de Estado nisqanmanta
654
+ Terrorismo nisqa chinkananpaq Perú Suyupi runa allin kawsarinankupaq
655
+
656
+ Acuerdo Nacional nisqa
657
+
658
+ Políticas de Estado nisqakuna
659
+
660
+ PERÚ SUYU KAMACHIKUQKUNAPA RIMANAKUSPA MUNAYNIN,
661
+ POLÍTICA DE ESTADO NISQAKUNA
662
+
663
+ Democracia nisqamanta, derechos ukupi kawsanamanta
664
+ Huk ñiqi Política de Estado nisqanmanta
665
+ Democracia nisqapas, derechosninchikkunapas allin kallpachasqa kananpaq
666
+ Allin democracia nisqa kananpaq, llapa runakunapa derechosninkuna allin kallpachasqa kananpaqmi
667
+ rimanakuyku. Chaymi kanqa takyasqa kawsaypi puririnapaq, kamachiqninchikkunapas chuya chuya
668
+ akllanakuypi yaykuspa, paykunapura ayninakuspa, yanaparinakuspa ima pusawananchikpaq. Nillaykutaqmi,
669
+ chaytaqa runakunapa umalliqninkunawan kuska kamachiptinkum hatarinqa. Chaymi llapallan runapa
670
+ derechunkuna aswan kallpanchasqa, aswan sapinchasqa kanqa; llapallan runakuna huñurinakuspa, chulla
671
+ runahinalla chay democracia nisqata wiñarichinqa, Estado nisqapa Hatun Kamachinanta qawarispa.
672
+ Chaykuna qispichinapaqmi Estado nisqaqa: (a) Perú suyupa Hatun Kamachinan amachasqa kanqa,
673
+ kamachikusqanmanhina kawsanapaq, llapan suyukunawan, llaqtakunawan kuska Perú hatun suyuqa chulla
674
+ sunqulla, chulla umalla kananpaq. (ch) Runakunapa yuyaymanayninkunata qawarispa chaninchanqa,
675
+ organizacionninkunatapas kallpanchaspa qawarillanqataq; hinallataq runakuna mana sarunchasqa kanantapas
676
+ qawanqa, imaraykuchus Estado nisqaqa runata ayllu ukupi, llaqta ukupi aswan chaninchasqanrayku. (h) Allin
677
+ kawsaypi tiyanapaq, chuya akllanakuy ukupi tiyaspa yachakunapaq yanapanqa, hinallataq allin runahina,
678
+ derechonchikkunatapas, rurayninchikkunatapas allinta ruraspa purinapaq yanapallawasuntaq. (i) Mana
679
+ uyariy munaq runakunapaq, kamachiykunata mana kasukuspa puriq runakunapaqpas Estado
680
+ wanachikuykunata hurqumullanqataq.
681
+
682
+ Iskay ñiqi Política de Estado nisqanmanta
683
+ Allin democraciapi kawsanapaq partido politicokuna kallpanchasqa kananpaq
684
+ Ima ruraypas, ima llamkaypas llapan runakunawan kuska rimanakuspa rurasqa kananpaq rimanakuyku,
685
+ chayqa Hatun Kamachinanmanhina apakunqa, llapan organizacionkuna, llaqtapi kaq institucionkunapas
686
+ yanapakunanku; ichaqa partidos políticos nisqa aswantaqa yanapakunanku.
687
+ Chaykuna qispichinapaqmi Estado nisqaqa: (a) Derechos políticos nisqa yuyasqalla kananpaq, allin qawasqalla
688
+ apakunanpaqmi kamachikuykunata churanqa. (ch) Partidos políticos nisqa ñawpaqman allin kallpanchasqa
689
+ purinankupaq, mana chinkapunankupaq ima kamachikuykunata churallanqataq, chaymi allinllapi purinapaq,
690
+ chuya chuyata qullqitapas aparinankupaq, rurayninkunatapas riqsichinankupaq yanapay kallanqataq. (h)
691
+ Perú hatun suyupi, suyunkunapipas, llaqtankunapipas lliw kamachiqkunaqa chuya chuya akllakuypi yaykunqaku.
692
+ (i) Chay akllanakuypiqa llapallan llaqta runakunam umalliqniyuq, kamachiqniyuq kananku, karupiña tiyaq
693
+ runakunapas, campupiña, yunka suyupiña tiyaqkunapas umalliqniyuqmi kananku, manam pisi
694
+ kasqankuraykuchu qunqasqa kananku. (k) Ima ruraypas, ima llamkaypas llapan runakunawan kuska
695
+ rimanakuspa rurasqa kanqa, chayqa Hatun Kamachina nisqanmanhina apakunqa, llapan organizacionkuna,
696
+ llaqtapi kaq institucionkunapas, Partidos Políticos nisqakunapas yanapakunanku.
697
+ !
698
+
699
+ Acuerdo Nacional nisqa
700
+
701
+ Políticas de Estado nisqakuna
702
+
703
+ Kimsa ñiqi Política de Estado nisqanmanta
704
+ Perú suyupi kikinchik kasqanchikmanta allin takyachinapaq
705
+ Peru suyu huk suyuhinalla kananpaq, sapanka ayllunkunawan, sapanka llaqtankunawan kuska
706
+ kallpanchanapaqmi, rimanakuyku; nillaykutaqmi, chayqa rurakunqa ñawpa ayllukunapa yachayninkunata
707
+ chanincharispa, kawsay rurayninkunata yuyaykuspa, llapa rimaynin simikunata riqsispa, qipa kawsayta
708
+ qawarispa, tiqsi muyupa purisqanmanhina rurasqa kananpaq.
709
+ Chaykuna qispichinapaqmi Estado nisqaqa: (a) Perú ñawpa pacha kawsay yuyaykunata mana qunqanapaq,
710
+ aswantaqa riqsispa kawsanapaq kamachikamunqa. (ch) Llapa runakuna yanapanakuspa hawkalla tiyanankupaq,
711
+ sumaq qawanakuypi, huk niray usupi kawsaspapas, piña kaspapas pampachaykukuspa, mana awqanakuspa,
712
+ Perú huk suyulla kanapaqmi kamachikuykuna kanqa. (h) Llapan runakuna qipa wiñaypi allin kawsayman
713
+ chayanankupaq, sapanka runatapas, ayllupi kaqtapas allin puriyman churananpaq huk ruraykunata churanqa.
714
+
715
+ Tawa ñiqi Política de Estado nisqanmanta
716
+ Rimanakuykunata kallpanchanapaq
717
+ Llapan organización política nisqakunawan, hinallataq llaqta ukupi mayqan organización kaqwanpas
718
+ rimanaykukuspa imamanpas chayay kanantam munayku; sumaq qawanakuypi, huk yuyayllapi kawsaspapas,
719
+ piña mayña kaspapas chaninchasqa kanapaq.
720
+ Chaykuna qispichinapaqmi Estado nisqaqa: (a) Imamanpas chayanapaq rimanakuykunata kallpanchanqa.
721
+ (ch) Ima ruraypas, ima llamkaypas llapanchikpa rimayninchikwanmi atikunqa, chayhina ukupi kawsanapaqmi
722
+ kallpanchakunqa, chaywanmi kamachiqkunapas, kamachiykuna ruraqkunapas allinta llamkayninkunata
723
+ qispichinqaku. (h) Perú suyupi yuyaywan rimanakuspam, qipa pachapi ima ruraytapas llapanchikmanta
724
+ qawarinapaq, huk kamachikuykunata churamunqa.
725
+
726
+ Pichqa ñiqi Política de Estado nisqanmanta
727
+ Qipa pachata qawarispa allin yuyayllawan imatapas ruranapaq, Gobiernopas chuya chuya ruraywan allinta
728
+ llamkananpaq
729
+ Estado nisqapa imaymana rurasqanta kallpachasaqku, allin yuyaypi, allin rimanakuypi llamkaykuna sayarinanpaq,
730
+ imaymana allin kamachisqa kananpaq, maypipas allin kawsayta mirachinanpaq, Tiqsi muyupi suyukunata
731
+ qawarispa kay Perú ukupi munasqa aypananpaq.
732
+ Chaykuna qispichinapaqmi Estado nisqaqa: (a) Huk kamachiylla llapan runapaq, llapan institucionkunapaqpas
733
+ kananta munaspam sistema nacional de planeamiento nisqata paqarichinqa, chaywan maykama, haykapkama
734
+ chay llamkaykuna rurakunanta qawarinapaq, chaypaqpas qatipaykunata churallanqataq. (ch) Gobierno
735
+ allintapuni llamkananpaq, qallariyninpi imakunatachus llamkayta munaspa nirqa chaykuna huntachinapaqmi
736
+ kamachikuyta churamunqa. Chay llamkaykuna qawarinapaqmi qatipaykuna rurakullanqataq. (h) Gobiernoqa
737
+ sapa kutillan lliw llamkayninkunamanta willarikuyta atinan, mayqan llamkaykunas qispisqa, ima
738
+ sasachakuykunas rikurin, chaykunamanta runakunaman riqsichinqa. (i) Gobiernopi llamkaq runakuna
739
+ allintapuni rurayninkunata qispichinanpaq musuq yachaykunata qunqa, chaywan ima ruraykuna churakusqan
740
+ aypasqa kananpaq.
741
+ "
742
+
743
+ Acuerdo Nacional nisqa
744
+
745
+ Políticas de Estado nisqakuna
746
+
747
+ Suqta ñiqi Política de Estado nisqanmanta
748
+ Huk nacionkunawan allinllapi kawsanapaq, rimanakuspa chulla suyuhinalla ñawpaqman puririnapaq
749
+ Huk nacionkunawan mana chiqninakuspa kawsanapaq, rimarinakuspa chulla suyuhinalla ñawpaqman
750
+ puririnantam munayku; kaykuna kallpachakunanpaqmi, suyukuna asuykanakunqa, yanaparinakuspa,
751
+ rantinakuspa ima kawsanqaku. Kaykunaqa kanqa hawa nacionkunawan, suyunchikwan ima huk llamkaylla
752
+ ruranapaq.
753
+ Perú suyuqa Derecho internacional nisqa ukupi kaspam tukuy kamachikusqanta kallpanchanqa, aswantaqa,
754
+ Derechos Humanos, Carta de las Naciones Unidas, Sistema Interamericano nisqa hatun wasikuna
755
+ kamachikuyninkuta yuyaspam kawsanqa.
756
+ Perú suyutaqa kallpacharisun llapan nacionkunapa yuyarisqanmanhina, llapan organización política
757
+ nisqakunawan, hinallataq llaqta ukupi mayqan organización kaqwanpas rimanaykukuspa, sumaq qawanakuypi,
758
+ huk yuyayllapi kawsanapaq.
759
+ Chaykuna qispichinapaqmi Estado nisqaqa: (a) Llapan tiqsi muyuntinpi, América nisqapipas hawka kawsaypi
760
+ tiyanapaq, takyasqa kamachinakuyman aypanapaq llamkarinqa, chayqa wakchakayta saqispa allin puririnanpaq
761
+ kanqa. Kay qawariypim llapan América Latina nisqapi suyukunaqa kallpachakunqa manaña armamento
762
+ rantinankupaq. (ch) Manam maqanakuypas, chiqninakuypas kanqachu, llapan runapa derechonkuna allin
763
+ qawasqa kanqa, chaymi Democracia nisqapas puqurinqa, qullqirayku waqlliq runakunapas chinkarinqa,
764
+ drogawan llamkaqkunapas, terrorismo nisqapas chinkallanqataq. (h) Kay América nisqa suyukunapas, Tiqsi
765
+ muyupi suyukunapas hukllanakuspa llamkanankupaqmi kallpanchayta ruranqa, aswanmi, qayllanchikpi kawsaq
766
+ nacionkunawan kuska allin kawsayta maskanqa, chaywan allin rimanakuyta llanllarichinapaq; kaykunawansi
767
+ tariparisun llapanchikman imapas kaqlla tupawananchikpaq. Chay qawariypi maskarinqa llapanchikpa
768
+ munayninchikkuna chullalla kananpaq. (i) Hawa nacionkunawan tupanasqa allpakunapi allin kawsayta
769
+ sayarichinqa, hinallataq qayllanchikpi suyukunawan huñunakuyninta tanqarinqa. (k) Estado nisqapa allin ima
770
+ munayninta, hinallataq wakin hawa suyukunawan allin kawsayta amachanqa, kallpacharinqa ima; hawa
771
+ suyukunapipas peruano masinchik ayllukunatapas, empresa nisqakunatapas amachanqa, chaykunawanmi
772
+ hawapi rantinanchikkunapas mastarikunqa, suyunchikpi llamkana kananpaqpas qullqi chayarimunqa. (l)
773
+ Hawa suyukunaman ripuqkunapaqpas, chayamuqkunapaqpas llamkanata tarinankupaq yanapaykunata
774
+ maskanqa. (ll) May Estado nisqapas yupaychasqa kananpaq, mana sarunchakuspa purinankupaq yanapayta
775
+ churanqa.
776
+
777
+ Qanchis ñiqi Política de Estado nisqanmanta
778
+ Manaña maqanakuy kananpaq, Perú allin yupaychasqa kananpaq, mana manchakuypi kawsanapaq
779
+ Allin chiqap puriypi kawsay kananpaqmi huk kamachikuy lluqsimunanpaq rimanakuyku, ruray atinanchiktapas
780
+ sapakama ruraspa, Derechosninchikkunatapas mana sarunchaspa kawsanapaq.
781
+ Chaykuna qispichinapaqmi Estado nisqaqa: (a) Pichus qasi kawsayta waqllichinqapas, turyanqapas,
782
+ chaykunapaqmi wanachiykuna kamachikamunqa; hawka purikunapaq, qispisqa purikunapaq, runapa
783
+ kaqninkunata mana pipas hapinanpaq ima, kallanqataq kamachikuykuna. (ch) Perú suyupi tiyaq runakunapa
784
+ derechonkunata kallpanchanapaq, Hatun Kamachinata, huk kamachikuykunatapas qawarispa tiyanapaqmi
785
+ wakichinqa, chaykunawanmi hawka kawsayta runakunaqa tarinqa. (h) Llaqtapipas, ayllupipas, wasi ayllupipas
786
+ #
787
+
788
+ Acuerdo Nacional nisqa
789
+
790
+ Políticas de Estado nisqakuna
791
+
792
+ manaña maqanakuy, awqanakuy kananpaqmi kamachikamunqa, chaywanmi warmikunata, warmakunata,
793
+ machu payakunata imam aswantaqa kallpawan qawarinqa. (i) Maypichus aswan awqanakuy, chiqninakuy
794
+ ima kan, chaypim kallpawan kamachikuy churakunqa. (k) Hawkalla kawsaypi tiyanapaqmi yachay wasikunapi
795
+ yachaykuna churakunqa, chayqa llapan runakunapa Derechosninkuna amachaspa purinapaq, imamantapas
796
+ pampacharikuspa allin justicia aypanapaq. (l) Llaqta runakuna hawka kawsaypi tiyanankupaq Estado
797
+ nisqamanta qawaq institucionkuna allin kamachikuykuna aparikunqa. (ll) Policía nisqa ukupipas allin runakayta,
798
+ llaqtanchik allin chaninchayta yachachikunqa, hinallataq yachayninta mastarinqa huk musuq yachaykunawan,
799
+ chaymanhinataq pagonkutapas chaskinqaku. (m) Hatun llaqtakunapipas, huchuy llaqtachakunapipas hawkalla
800
+ purikunapaq sistema nacional de seguridad ciudadana nisqata churachinqa, chaytas umallinqa alcaldekuna,
801
+ Estado nisqapap llamkaq oficinakuna, llaqta runakunapa yanapayninwan.
802
+ Pusaq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
803
+ Perú ukupi sapa suyukuna, sapa llaqtakuna kikinkumanta ñawpaqman purinankupaq
804
+ Perú ukupi sapa suyukuna, sapa llaqtakuna kikinkumanta allin kawsayninkuta purichinqaku, nispam
805
+ rimanakuyku, chaypaqmi Gobierno centralmanta qullqitapas, tukuy ruraykunatapas, kamachikuykunatapas
806
+ rakinqa. Chaywanqa manañam Limapi kaq kamachikuqkunallatachu qawasun. Gobierno centralwan,
807
+ suyukunawan, llaqtakunawan kuska ima ruranapaqpas yanapanakuspa, ayninakuspa chay allin kawsaytaqa
808
+ tanqasun. Chayhinallam llaqtanchikkunaqa kikinmanta allin kawsayman chayanqa.
809
+ Chaykuna qispichinapaqmi Estado nisqaqa: (a) Perú ukupi sapa suyukunapa, sapa llaqtakunapa allin llamkaynin
810
+ ñawpaqman puririnanpaqmi qullqiwanpas, ima yanapaywanpas kallpachanqa. (ch) Llapan runakunawan
811
+ rimanaykukuspa kamachikuykunapas, qullqi rakinakuypas, tukuy imapas rurakunqa. (h) Estado nisqapa
812
+ qusqan yanapaykuna utqaylla, chuya chuyalla llapan runakunaman chayananpaqmi kamachikamunqa; hinallataq
813
+ llapan llaqtakunapi tukuy obrakuna rurakunanpaq kallpanchanqa. (i) Gobierno centralwan, suyukunawan,
814
+ llaqtakunawan llamkanankupi mana pantanakunankupaqmi kamachikamunqa. (k) Suyupura, llaqtapura
815
+ atipanakuypi, llallinakuypihina llamkaspa allin kawsayta aypanankupaqmi huk kamachikuykunata
816
+ lluqsichimullanqataq. (l) Tukuy llamkaykuna qispichinapaq, maymantapas qullqi tarinapaq huk kamachikuy
817
+ kanqa; chaywanmi, qullqipas kuskanmanta sapa suyuman, sapa llaqtaman rakikunqa, hayka runankuna
818
+ kasqanmanhina, allpanku kasqanmanhina. Chaykunaqa rurakunqa takyasqa ñanpi purinapaq, maychus qullqi
819
+ kasqanmanhina. (ll) Institucionkuna, empresakuna, qullqita mañakunankupaqpas, gastanankupaqpas yanapayta
820
+ chaskinqaku, chaywanmi suyukunapipas, llaqtakunapipas allinta ima llamkaytapas puturichinankupaq,
821
+ llamllarichinankupaq ima, yanapakunqa. (m) Perú ukupi wakin suyukunata huñunaspa huk hatun rimanakuy
822
+ suyukunaman tukuchinqa, hukllanasqaqa kuska allin kawsayta sayarichinankupaq. (n) Suyukuna ukupi
823
+ alcaldiyakunata huñunaspa huk hatun rimanakuy wasiman tukuchinqa, hukllanasqaqa kuska allin kawsayta
824
+ sayarichinankupaq. (ñ) Ima llamkaytapas ruranankupaq, qullqi churaq runakunapaqpas, institucionkunapaqpas
825
+ punkukuna kicharikunqa, chaywanmi llaqtakunapi taksa empresapas, huchuy empresapas ñawpaqman
826
+ puririnqa. (p) Maypipas runa masinchikta llakiy qatiptin yanapanapaq qullqi waqaychakunqa, ichaqa wakcha
827
+ kasqankumanhina rakikunqa.
828
+ Isqun ñiqi Política de Estado nisqanmanta
829
+ Perú suyupa allpanpas, runankunapas allin qawasqa kananpaq
830
+ Perú suyupa tukuy imaymana munasqan, llapan allpanpas, runankunapas allin qawasqa kananpaq, rimanakuyku.
831
+ Chaypaqqa, llapallan runakuna, kamachiqkunapas yanapakunanku, militarkunam aswanqa qawayta atiwanchik,
832
+ $
833
+
834
+ Acuerdo Nacional nisqa
835
+
836
+ Políticas de Estado nisqakuna
837
+
838
+ ichaqa mana Hatun Kamachinamanta lluqsispalla. Chaypaqmi, ima manchakuyña hawa llaqtamantapas,
839
+ llaqta ukumantapas hamuptin, piña mayña allquchakuyta munawaptinchikpas amachasaqku; allin kawsayninchik
840
+ waqllichiqkunata chinkachinapaq, hawkalla tiyanapaqpas llamkallasaqkutaq.
841
+ Chaykuna qispichinapaqmi Estado nisqaqa: (a) Imachus munasqanchik Perú suyu allin qispisqa kananpaq,
842
+ allpanpas, runankunapas allin qawasqa kananpaq llapan runakuna minkapihina llamkanqaku. (ch) Per�� suyu
843
+ allin qawasqa kananpaq, hawkalla tiyakunapaq, hinallataq mana ima maqanakuypas kananpaq militarkunata
844
+ allin llamkayman churanqa. (h) Perú suyu allin qawasqa kananpaq, hawkalla tiyakunapaqpas llapallan yachay
845
+ wasikunapi tukuy ima yachaykuna yachachikunqa. (i) Tiqsi muyu pachanpi Antártida sutiyuq suyu allin
846
+ qawasqa kananpaq, pachamamata chanincharispa tiyanapaq, yunka suyutapas ñawpaqman puririchinapaqmi
847
+ kamachikamunqa, chaykunawan Perú suyu hukllachasqa kanqa llaqta runapa yanapayninwan. (k) Perú suyu
848
+ qawaq kamasqakunawan, huk nacionkuna rimanakuy qawaqwan kuska imapas ruranankupaqmi kamachikuy
849
+ kanqa.
850
+
851
+ Llapa runa allin kikinchasqa allin kawsaypi ima tiyanankumanta
852
+ Chunka ñiqi Política de Estado nisqanmanta
853
+ Wakchakay pisiyachinapaq
854
+ Wakchakayta pisiyachinapaq, wakchakuna qullqisapakunamanta manaña karunchasqa kanankupaqmi,
855
+ rimanakuyku; chayqa kanqa kamachikuykunapas, tukuy ruraypas, qullqipas munasqanmanhina,
856
+ mañakusqankumanhina llapan runapaq rakikunanpaq. Chaymantapas, rimanakullaykutaq, manaña millay
857
+ qawanakuypi warmi kasqanrayku, campupi paqarisqanrayku, machu paya kasqankurayku, mana ima ruray
858
+ atisqankurayku qunqasqa kanankuta. Chayraykun, wakchakaypi tiyaqkunapaq, qunqasqa kaq runakunapaq
859
+ aswan yanapayqa kanqa. Wawakunapas, wayna sipaskunapas, machu payakunapas, qarinkupa wikchusqan
860
+ warmikunapas, imapis mana ruray atiqkunapas, wakchakunapas, qunqasqakunapas, tukuy paykuna allin
861
+ qawasqa kanankupaq kamachikuykunata churachisaqku.
862
+ Chaykuna qispichinapaqmi Estado nisqaqa: (a) Llapa runapaq llamkay kananpaq, llaqta ukupi empresakuna
863
+ ñawpaqman purinanpaq, yanapakuy kanqa. (ch) Llaqtakunapa allin llamkana rurayninta kallpachakunqa,
864
+ chaywan maymantapas willakuykunata riqsinankupaq, aswanta yacharinankupaq, huk musuq tecnología
865
+ nisqata chaskinankupaq, maymantapas qullqita manukunankupaq, yanapakunqa. (h) Hatun llamkaykunata
866
+ purichinqa imaymana obras rurakunanpaq, chaykunaqa suyukunapa, llaqtakunapa munasqanmanhina rurasqa
867
+ kanqa, chaypaqmi huk institucionkunata yanapachikunankupaq minkakunqa. (i) Yachay wasikunapi allin
868
+ yachayman aypanankupaq, hampina wasikunapi allin hampikuy kananpaq qullqita yapaspa churanqa; aswanqa
869
+ wakcha runakunarayku allinta llamkanankupaq, yanapayta churachinqa. (k) Llapan runakuna, aswanpas
870
+ wakcha runakuna kikinchasqa derechonkuta qawaspa purinankupaqmi yanapakunqa; imapas rurakunanpaq
871
+ paykunapa mañakuyninkuta uyarinqa, paykunallawantaq imaymana rurayta wakichinqataq, purichinqataq.
872
+ (l) Sinchi wakchakaypi tarikuq runakunapaqmi huk llamkanakunata maskapuspa paykunaman qunqa. (ll)
873
+ Estado nisqaqa allin allin kallpachasqan kanqa, chuya chuyata imatapas hapispa chay wakcha runakunapaq
874
+ llamkaykunata tarispa, llaqtapi tiyaq runakunawan, institucionkunawan ima qawarispa llamkanqa. (m) Llapan
875
+ runakuna aswan kikinchasqa derechosninkuwan purinankupaq, wakchakaypi tiyaq runakunapaq justicia
876
+ aypananpaqmi kamachikuykunata hurqumunqa. (n) Maypipas ima llakiyña qatiptinpas, lluqllaña, tuñiyña,
877
+ kañaykunaña, huk imaña kaptinpas yanapaytan atinan, runakunata yachachispa, qullqitapas huk
878
+ yanapaykunatapas chayachispa.
879
+ %
880
+
881
+ Acuerdo Nacional nisqa
882
+
883
+ Políticas de Estado nisqakuna
884
+
885
+ Chunka hukniyuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
886
+ Llapallan runakuna, piña mayña kaspapas maypipas allin rikusqa, allin chaskisqa kananpaq
887
+ Llapallan runakuna, piña mayña kaspapas maypipas allin rikusqa, allin chaskisqa kanankupaqmi, rimanakuyku;
888
+ chaytaqa niyku, Perú suyupi runapura sinchi qawanakuy, pinqanakuy, sarunchakuy kasqanrayku. Kunankamaqa
889
+ warmikunapas, wawakunapas, machu payakunapas, campupi tiyaq runakunapas, ima mana ruray atiqkunapas,
890
+ wakchakunapas imam qunqasqa tarikunku, chayraykum paykunaqa Estado nisqamanta aswan yanapayta
891
+ chaskinqaku. Chaywan llapallan runa kikinchasqa allin kawsaypi purinankupaqmi kamachikuykuna lluqsimunqa.
892
+ Chaykuna qispichinapaqmi Estado nisqaqa: (a) Runakuna manaña sarunchasqa kananpaq, piña mayña
893
+ kaspapas maypipas allin rikusqa, allin chaskisqa kanankupaqmi kamachikuykunata churanqa. (ch) Ima
894
+ kamachikuykunapas warmikunapa rimayninta uyarispam lluqsinqa. Chayhinata ruraspan Estado nisqapas,
895
+ llaqtapas warmikasqankuta chaninchanqaku. (h) Warmipas, qaripas huk runahinalla allin qawasqa, allin
896
+ rikusqa kananpaq, kikin Estado nisqamanta huk institución lluqsimunqa, chaymantapacha kamachiykuna
897
+ paqarichimunanpaq. (i) Warmikuna ima llamkaymanpas yaykuyta atinqaku, chaypaqmi punkukuna
898
+ kicharikunanpaq kamachikuykuna kanqa. (k) Wawakunapas, wayna sipaskunapas, machu payakunapas,
899
+ qarinkupa wischusqan warmikunapas, ima mana ruray atiqkunapas, wakchakunapas, qunqasqakunapas,
900
+ paykuna lliw allin qawasqa kananpaq, yanapaykunata churachinqa. (l) Campupi, yunkapi tiyaq qunqasqa
901
+ runakunapa Derechosninkunata aswanta qawarinqa, paykunarayku tukuy llamkaykunata wakichinqa.
902
+
903
+ Chunka iskayniyuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
904
+ Llapallan runakuna mana qullqillawan allin yachayman aypanankupaq, kawsay yachaykunatawan chaninchanapaq
905
+ Llapachallan irqikunapas, warmakunapas, sipaskunapas, waynakunapas yachay wasiman chayaspa allin
906
+ yachaykunata aypanankuta munayku. Chaymi, Estado nisqapa yachay wasinkunapiqa mana qullqillamanta
907
+ chaskinqaku. Chaypiqa warmipas, qaripas kikinchasqan puririnqaku, kay democracia nisqata allinta
908
+ qispichinankupaq, qipa watakunapi derechonkuta chaninchaspa kawsanankupaq. Sapa yachay wasipa
909
+ llamkayninqa aswan riqsipasqam kanqa, Perú suyu ukupi huk hatun yuyay kamachisqanmanhina, sapa
910
+ llaqtapa munasqanmanhina. Perú suyu yachay wasikunapiqa aswan kallpawansi sumaq kawsaypaq allin
911
+ yuyaykuna, sunquchakuykuna ima churakunqa pachamamanchikta yupaychaspa tiyanapaq; chayhinallataq,
912
+ mana ima ruray atiq runakuna maypipas chaskisqa kananpaq kamachikuykunata churachinqa.
913
+ Chaykuna qispichinapaqmi Estado nisqaqa: (a) Llapallan pichqa watanman chayaq wawakuna yachayman
914
+ yaykunankupaq kamachikamunqa, chaypitaq wawakunaqa allin mikuyta, allin yachayta chaskinqaku sumaq
915
+ wiñanankupaq. Chay huchuy yachay wasiqa llapan llaqta runakunapa wawankunatam chaskinqa, mana
916
+ pitapas saqispa. (ch) Campupi runapa churinkunapaqpas, llaqtapi tiyaqkunapa churinkunapaqpas kaq allin
917
+ yachaykunallatam chaskinqaku; campupipas, llaqtapipas yachayqa mana pisiyananpaqmi tukuy imaymanata
918
+ ruramunqa. (h) Yachachiqkuna allin rikusqa kanankupaq kamachikullanqataq, chayqa kanqa llapa runakunapa
919
+ yanapayninwan, chaywan paykunaqa allin yachachinankupaq, allin kawsaypi tiyakunankupaq,
920
+ yachachinankupaqpas tukuy imata chaskinankupaq. (i) Wawakuna, irqikuna, warmakuna, wayna sipaskunapa
921
+ yachayninkuqa aswan yuyaypim rurakunqa, munasqanku rimayninkunata, ima apu taytakunapi iñisqankutapas
922
+ chaninchaspa. (k) Hawamanta hamuq musuq yachaykunapas, ciencia nisqa yachaykunapas aswanmi
923
+ sapinchakunqa. (l) Estado nisqapa kamachisqan universidad nisqa hatun yachay wasikunapi, educación
924
+ técnica nisqa yachay wasikunapipas, may suyupi, may llaqtapi tiyasqankumanhina aswan allintam
925
+ yachachikunqa. (ll) Llapallan yachay wasikuna aswan allinta purinankupaqmi chaninchaykunata paqarichinqa,
926
+ &
927
+
928
+ Acuerdo Nacional nisqa
929
+
930
+ Políticas de Estado nisqakuna
931
+
932
+ chaypi yachakuqkunapa derechosninkupas yupaychasqa kananpaq. (m) Mana qillqay yachaqrayku ñawsachasqa
933
+ runakunata chinkachinqa, chaypaq musuq politicakata kamachikunqa, chaypi campo runakunawan, yunka
934
+ runakunawan, hatun llaqtakunapi kuchunchasqa runakunawan llamkananpaq. (n) Reforma Educativa
935
+ purinanpaq sapa wata qullqita yapanqa 0.25% Estado nisqapa (PBI) nisqa llapan qullqi chaskisqanmanta,
936
+ chaywanpas munanqa 6% PBI nisqaman watapi aypananta. (ñ) Cuerpo kallpanchay yachay (educación
937
+ física nisqa) yachachiyta, ima sumaq ruray yachay (educación artistica nisqa) yachachiyta imas yachay
938
+ wasikunapi yapamanta kallpawan churakunqa, wawakaymantapacha hatun pukllaykunapas yachachikunqa.
939
+ (p) Llapa runakunapa rimayninta uyarispa, institucionkunawan kuska, wawakunapa allin yachayninta
940
+ qawanapaq kallpachakunqa. (q) Waynakunapaq, sipaskunapaq, runakunapaqpas maypi kasqanmanhina llamkay
941
+ yuyaypi yachachikuyta kallpachanqa. (r) Waynakuna mana droga nisqaman yaykunankupaq, allin kawsayninku
942
+ mana waqllichinankupaq, mana awqanakuypi purinankupaq, yachaykunata yachay wasikunapi mastarichinqa.
943
+ (s) Perú suyu ukupi achka simipi rimasqanchikrayku, tukuyniraq runakuna, ayllukuna kasqanrayku, iskay
944
+ simipi, iskay kawsaypi (Educación Bilingüe Intercultural nisqapi) yachakuyta aswan ñawpaqman puririchinqa.
945
+ Chunka kimsayuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
946
+ Llapallan runakuna qalikaypi kananpaq, allin kawsaypi tiyananpaq
947
+ Llapallan runakuna qalilla kawsanankupaq, mana qullqillawan hampichikunankupaq, hampina wasikunapi
948
+ allin hampiy chaskinankuta imam munayku, aswanpas wakcha runakunaman, qunqasqa llaqtakunapi
949
+ tiyaqkunaman aypanqa; hinallataqmi, runakunawan, institucionkunawan yanapachikuspa allin hampiy ruraykuna
950
+ qawarisqa kananpaq rimanakullaykutaq.
951
+ Chaykuna qispichinapaqmi Estado nisqaqa: (a) Allin qalikaypi purinapaq, tukuy unquykuna hampiy atikunanpaq
952
+ kallpachayta qunqa, aswantaqa qanramanta hamuq unquykunatam chinkachinqa. (ch) Yuyay chinkay
953
+ unquykunata, uma unquykunata, drogamanta unquykunata ima chinkananpaqmi tukuy llamkaykuna
954
+ rurakullanqataq. (h) Chuya yaku, chuya unu llapan runaman chayachinqa, chaywan mayllakunapaqpas,
955
+ hispana wasi kananpaqpas; chuya chuyapi tiyanapaqpas, qanrakuna, qillikuna chinkachinapaqpas, llamkaykuna
956
+ kallanqataq. (i) Sapa suyupi yachakuq unquykunata, qunqayllamanta rikurimuq unquykunatapas
957
+ chinkachinapaqmi hatun llamkay wakichikunqa. (k) Allin chuya kawsaypi, allin qalikaypi tiyanapaqmi
958
+ kamachiykuna lluqsimunqa. (l) Hampina wasikuna llapan llaqtakunapi churasqa kanqa, aswanpas wakchayasqa
959
+ llaqta ukupi tiyaq runakunapaq; warmikunapaq, wawakunapaq, machu payakunapaq, mana ima ruray atiq
960
+ runakunapaqpas kanqa. (ll) Mana unquykuna kananpaq llamkaykunata kallpachanqa, chaypaq llaqtapi, ayllupi
961
+ runakunata, institucionkunata ima, yanapakunankupaq minkakunqa. Paykuna, maypiña kaspapas imayna
962
+ chay llamkaykuna purisqanta qawarinqaku, ichapas may suyukunapa, llaqtakunapa munasqanmanhina
963
+ kananpaq. (m) Wawayuq warmikuna allin kananpaq yanapay kanqa, chaymantapas kanqa hampikuna
964
+ munasqalla wawayuq kanapaq, chaytaqa sapa tayta mama ninanku allinchus manachus chay kasqanta. (n)
965
+ Llapan llaqta runakuna mana qullqillawan hampichikunanpaq, hampina wasikunaman rinanpaq, kamachikunqa;
966
+ chaypaqmi institución privada nisqamanta yanapakuyta mañakullanqataq. (ñ)Llapallan mana seguruyuq
967
+ runakuna hampina wasiman hampichikuq chayanankupaqmi kamachikunqa; chaypaqmi qullqita churanqa,
968
+ chaywan yanapakuspa hampisqa kanankupaq. (p)Tukuypi llamkaq runakuna hampiyman aypananpaq
969
+ kamachikuyta purichinqa, chaywan qipaman asegurasqa kananpaq. (q) Allimanta allimantas hampi
970
+ kamayuqkunaman qullqita yapanqa llamkasqankumanhina. (r) Hampina wasikunapi hampi kamayuq
971
+ llamkaqkunam huk yachaykunawan kallpachasqa kanqaku, chaywan sumaqta runakunata chaskinankupaq,
972
+ hampinankupaq ima. (s) Musuq hampiykunata, biomédica nisqamanta aswan yachanapaq taqwiriy apakunqa,
973
+ hinallataq, ñawpa tayta mamanchikkunapa hampi yachayninkupas riqsisqa kanqa, chaywan pipas
974
+ hampikunanpaq. (t) Seguro Social nisqa wasiman kutichipunqa sapanmanta llamkayninta hatarichinanpaq.
975
+ '
976
+
977
+ Acuerdo Nacional nisqa
978
+
979
+ Políticas de Estado nisqakuna
980
+
981
+ Chunka tawayuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
982
+ Ruruq llamkayman runahina aypanapaq
983
+ Perú suyunkuna, llaqtankuna wiñachiq llamkaykunapi, llaqtapa qullqinmanhina qatukunapi hapipakuspa
984
+ musuq llamkaykuna rikurimunantam munayku, chaypaqmi llamkasaqku. Hinallataq, runahina llamkanapaq,
985
+ llamkasqamanhina qullqiyuq kanapaq, ima sasachakuypas llamkaqpaq rikurimuptin qawasqa kananpaq allin
986
+ sumaq llamkaytam rikurichimusaqku. Hinaspapas, qullqi waqaychasqa mirananpaq, qullqiyuq runakuna
987
+ takyasqa llamkayta rikurichimunanpaq llamkasaqku.
988
+ Chaykuna qispichinapaqmi Estado nisqaqa: (a) Llamkayniyuq runa kananpaq, llamkasqanchikkuna hawa
989
+ hatun suyukunapi chaninniyuq kananpaq, chiqap yachay wiñananpaq, rurasqanchikkuna musuqyananpaq,
990
+ chiqap yachaywan runakuna wiñananpaq Estado nisqawan, yachaywan hinaspa llamkayniyuqkuna
991
+ rimanakunankupaq llamkanqa; kaymanhinam runakuna atiyninkunata, yachayninkunata, llamkayninkunata
992
+ wiñachinqaku. (ch) Qawanakustin rimaspa, allin takyasqa llamkaykuna kananpaq kamachikuykuna kanqa.
993
+ (h) Llamkaykunapa derechon allin kananpaq huk hawa nacionkunapa rimanakuyninmanta, Organización
994
+ Internacional de Trabajo OIT nisqamantapas hapipakuspa kallpachanqa, sapan llamkananpaqpas, achkamanta
995
+ llamkananpaqpas derechonkum kanqa; hatun llamkanapaq kamachikuykunawan, llamkaqkuna
996
+ munasqanmanhina huñunakuspa llamkayninta amachanankupaq huk Sindicato nisqatapas rurayta
997
+ atinallankutaqmi. (i) Perú hatun suyupipas, suyunkunapipas llamkanakunata allinyachinanpaq; qatunakunaman,
998
+ rantinakuyman, manukuynam, musuq ruranakunaman ima aypananpaq kamachikuykuna kanqa; hinaspa
999
+ chay huchuy taksa empresakuna ukupi llamkanakuna mirananpaqpas yanapakullanqataq. (k) Huchuy empresa
1000
+ nisqapi llamkaqkunapaqpas derechunku ayparinankupaq tukuy allichasqa kamachinakunata rikurichimunqa.
1001
+ (l) Llaqta ukupi makillawan ruraspa (artesanías nisqa) llamkaykuna rikurimunanpaq huchuy empresakunata
1002
+ yanapanqa. (ll) Llaqtakunapi, suyukunapi llamkaqkuna allin yachayniyuq kanqaku, chaypaqmi empresakuna
1003
+ qullqinta churanqaku musuq yachaykunaman aypanankupaq. (m) Maypi allin yachachikuy kasqanta
1004
+ yachananpaq, maypi allin llamkaykuna tarikusqanta yachananpaq willakuykunata mana sasachakuspan
1005
+ aypanankupaq llamkanqa. (n) Pisi qullqiyuqkuna achka qullqiyuqkunawan hukllachasqa kananpaq llamkanqa.
1006
+ (ñ) Llaqta wiñachinapaq llamkaykuna warmikunata, machu payakunata, wayna sipaskunata llamkachinanpaqmi
1007
+ tanqanqa. (p) Mana ruray atiq runakunapaq, atinankupaqhinalla, llamkaykunata rikurichimunqa; hinaspa ima
1008
+ ruraypipas huchuy llaqtakunapi kaq runakunaraq llamkanayuq kanankupaqmi tanqanqa. (q) Kikin ruraykunapi
1009
+ llamkaqkuna kaq qullqillata chaskinankupaq kamachikunqa, manam imaraykupas: qaripas warmipas, kuraqpas
1010
+ sullkapas, may llaqtamanta kaspapas, huk apukunapi iñispapas kuchunchasqaqa kananchu. (r) Campupi
1011
+ tarpuqkuna, awaqkuna, mituwan llamkaqkunapa ima llamkasqanku allin chaninniyuq kananpaq kamachikunqa.
1012
+ (s) Warmakunapaq, irqikunapaq llumpay/sinchi ñakarichiq llamkaykunata chinkachinqa; warmakunapa,
1013
+ maqtakunapa yachaynin, qali kawsaynin, pukllaynin, wiñaynin qipachiq llamkaykunamanta amachanqa. (t)
1014
+ Wasipi llamkapakuqkuna derechosninkupi mana chiqnisqa, qipachasqa kanankupaq, sumaq llamkaykunapi
1015
+ kanankupaq amachanqa. (u) Llamkaqkunapa derechosnin takyasqa kananpaq, llamkaykuna rikurimunanpaq
1016
+ ima “Consejo Nacional de Trabajo” nisqanta kallpanchaspa rimanakuyta tanqanqa. (w) Allin mana allin
1017
+ llamkanakunamanta yachanapaq qatipaykunata, yanapaykunata qispichinqa.
1018
+
1019
+ Chunka pichqayuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
1020
+ Allin huntasqa mikuykuna kanapaq
1021
+ Runakuna tukuy allin wiñayninpi umanchaspa, qali qali runakuna kawsananpaq, llaqta allin huntasqa mikuykuna
1022
+ tarinanpaq, llaqta allin mikusqa kananpaqmi rimanakuyku.
1023
+ !
1024
+
1025
+ Acuerdo Nacional nisqa
1026
+
1027
+ Políticas de Estado nisqakuna
1028
+
1029
+ Chaykuna qispichinapaqmi Estado nisqaqa: (a) Hawa suyukunamanta Perú suyuman yaykumusqan mikuykuna
1030
+ as asllamanta chinkachinapaq, tiyasqanchi/yachasqanchik pachata qawaspa, tukuy mikuq kurukunata
1031
+ chinkachispa, tarpuyta mirachispa, watan watan tukuy rikchaq kawsaykuna rurunanpaq kallpanchanqa.
1032
+ (ch) Llaqta allin mikusqa kananpaq, runa mikusqanmanhina huntasqa mikuykuna kananpaq, qullqinkupa
1033
+ aypasqanmanhina mikuykuna tarikunanpaq llamkanqa. (h) Hawa suyukunamanta yaykumuq mikuykuna
1034
+ tarpusqanchik mikuykunata mana pisiyachistin, mikuyninchik usuta mana chinkachistin yaykumunanpaqmi
1035
+ kamachikuy kanqa. (i) Llaqta runakunapa kawsaynin allin qali kananpaq, Consejo Intersectorial de
1036
+ Alimentación y Nutrición sutiyuq wasita kallpachanqa, chaywan qatupi allin rantinakuy kananpaq,
1037
+ rantiqkunapas, rantikuqkunapas uyarinankupaq kamachikuykunata rikurichimunqa. (k) Allin hinaspa mana
1038
+ unquyniyuq mikuykuna kananpaq, runakuna mikunanpaq mikuypa mirayninta, rantikuyninta, taqiyninta,
1039
+ aypuynintawan, llaqtakunapa kamachiqkunawan kuska qawanqa hinaspa allin mana allin mikuna kasqanta
1040
+ tupunqa. (l) Runa allin chuya chuya ukupi kawsananpaq llapa imakunata allichanqa. (ll) Mana yukasqa, mana
1041
+ qutusqa kanankupaq qatu llaqtapi rantipakuqkunapa rurayninta, allichakuyninta, qawayninta ima puririchinqa.
1042
+ (m) Qasapa, yaku muchuypa, aqaruraypa, lluqllapa, qacha yakupa, wakchayasqa allpapa huchanrayku mana
1043
+ yarqay rikurimunanpaq imatapas ruranqa, kaypaqmi kawsay rikurichimuq kurukunatawan allpata wanuchastin
1044
+ allichanqa. (n) Sachakunapas uywakunapas tarpuykunapas allin kananpaq hukllapas, achkapas chiqap maskayta,
1045
+ musuq yachay taqwiriyta ruranankupaq kallpachachinqa. (ñ) Mana kayniyuq, mana qullqiyuq, mana
1046
+ llamkayniyuq runakunapas ayllukunapas allin mikusqa kananpaq imaymanata ruranqa. (p) Llaqtata aylluta,
1047
+ puririchispa, kikinkupura umanchakuspa llamkanankupaq; sinchi wakchayasqa ayllukuna, pichqa watayuqkama
1048
+ wawakuna, ñuñuqkuna, wiksayuq warmikuna, yachay wasi riq warmakuna, wakchakuna, sinchi wakchayasqa
1049
+ runakuna hinaspa wakchayasqa ayllukuna ima allin mikusqa kananpaq llamkanqa. (q) Mana allin mikusqakunata
1050
+ qawananpaq, lliw llaqtakunapi allichasqa llamkaykunawan hatun llamkaq wasikunapi llamkaqkunata
1051
+ rimanachispa allin mikusqa runakuna kananpaq ruraykunata rikurichimunqa. (r) Paqarimusqan watapi
1052
+ wawakuna ñuñusqa kananpaq mamankunata rimapayaspa kamachikamunqa. (s) Sinchi wakchayasqa runakuna
1053
+ allin huntasqa mikunankupaq huk rikchaq mikuykunata haywanqa. (t) Allin mikusqa runakuna kananpaq,
1054
+ allin mikuy yanukunankupaq, chuya wasi, chuya uku kanankupaq, llaqtapa derechosninkunata, mikusqanku
1055
+ qawanakunankupaq llaqtata yachachinqa. (u) Yachachinapaq yachaykuna allichasqapi allin huntasqa mikunapaq
1056
+ yachaykunata churachinqa. (w) Ñawpa machu payakunapa, runakunapa mikusqan yachaynintawan sumaq
1057
+ kawsakuyninmantawan yapamanta chaninchaspa rikurichimunqa. (y) Llaqtanchikpi tarpusqanchikpa huk
1058
+ allin mikuykuna rikurimusqanmanta willarinqa. (a) Mana hukpa yanapasqallan, uywasqalla, haywasqallan
1059
+ kanapaq runakunata, llaqtakunata purichinqa.
1060
+
1061
+ Chunka suqtayuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
1062
+ Wasi ayllu kallpanchanapaq, warmakuna, irqikuna, wayna sipaskuna amachasqa, kallpanchasqa kanankupaq
1063
+ Warmi qari allin kuskachasqa, allin kasarasqa kananpaq, ayllupa derechosninku mana saruchanankupaq,
1064
+ kikinkupura kuyanakuspa/munanakuspa kawsanankupaqmi aylluta kallpachachisaqku. Ayllukunapa allin
1065
+ kawsanantam Estado munan, chaypaqmi imaymana sasachakuykunata, maqanakuykunata, chiqninakuykunata,
1066
+ kirichakuykunata chinkachisaqku. Hinallataqmi wakcha, saqisqa warmi qari warmakuna, waynakuna, sipaskuna,
1067
+ maqtakuna allin wiñananta, llapa imakuna wiñanan (qispinana) pachapi kananta munayku. Hinaspapas,
1068
+ llapan ruranakuna hawka kawsanankupaqmi llaqtankupi chiqninakuyta chinkachisaqku.
1069
+ Chaykuna qispichinapaqmi Estado nisqaqa: (a) Ayllukuna kuyanakuspa allin takyasqa wiñananpaq, mana
1070
+ rakinakusqa kanankupaq yachay llamkaykunata, programas educativos nisqata qispichinqa. (ch) Tayta
1071
+ mamakuna allinta umanchakuspa wawanku uywanankupaq llamkanqa. (h) Warmi qari warmakuna wayna
1072
+ !
1073
+
1074
+ Acuerdo Nacional nisqa
1075
+
1076
+ Políticas de Estado nisqakuna
1077
+
1078
+ sipaskuna, maqtakuna yachay wasikunapipas, huklawkunapipas kicharisqa ñawiwan llamkanankupaq,
1079
+ rimanakunankupaq, huñukunata umanchanankupaqmi llamkanqa. (i) Lliw warmi qari warma wayna sipaskuna,
1080
+ maqtakuna yachay wasiman yaykunankupaq, allin qali qali kawsanankupaq, tarpuyninkumanhina wiñanankupaq,
1081
+ pukllanankupaq llamkanqa; kuyakuyninta, runakayninta, atipayninta allinta takyachinanpaq qawanqa.
1082
+ (k) Warmi qari warmakuna, waynakuna sipaskuna, maqtakuna mana maqasqa, mana chiqnisqa kanankupaq,
1083
+ sasa ñakarichiq llamkaykunata chinkachinqa. (l) Pasñakuna, maqtakuna huñunakuspa runakunata, pandillaje
1084
+ nisqa mana suwananpaq, maqananpaq, kirichananpaq, sumaq llampu sunqullawan allin kawsayman churanqa.
1085
+ Hinaspa mana kay rikchaq huñunakuykuna rikurimunanpaq llamkanqa. (ll) Manchachikuqkunapa
1086
+ wañuchikuqkunapa huchanpi mancharisqapas, wakchayasqapas, saqisqapas warmakunapaq allin kanankupaq
1087
+ huk llamkaykunata ruranqa. (m) Warmi qari warmakunapa, pasñakunapa, maqtakunapa amachaqnin hatun
1088
+ wasikunatam, Defensoría del Niño y del Adolescente nisqata kallpachachinqa. Ima ñakakuypas rikurimuptin
1089
+ amachanankupaq, nanachikunankupaq, hinaspa kaykuna tarikusqankumanhina hampinankupaq. (n) Sipas,
1090
+ maqta, pukllananpaq, asikunanpaq, umanchasqa ruraykuna qispichinanpaq mirachinanpaq allin llamkaykunata
1091
+ rikurichimunqa. (ñ) Wiksayuq pasñakunapaq sullkallanpi warmichakuqpaq, qarichakuqpaq ima allinlla
1092
+ kawsakunankupaq yanapaykunata churachinqa. (p) Llapa institucionkunawan kuska punchawpi wawakuna
1093
+ qawanankupaq ruraykunata kallpachanqaku. (q) Karu llaqtakunapi tiyaqkunapaq, qunqasqa wakcha
1094
+ llaqtachakunapi wayna sipas maqtakuna pukllanankupaq tarpuyninku wiñachinankupaq, empresa nisqakunata
1095
+ yanapananpaq minkakunqa. (r) Warmi qari warmakunapa, maqtakunapa, pasñakunapa kasqankumanhina,
1096
+ watankumanhina yachayninkuta riqsichinanpaq, allinnim willakuykunallata akllaspa qawachinanpaq
1097
+ ñawinchachiqkunata umanchachinqa. (s) Tayta mamakunapa munayninta riqsiykuspan warmiwan qari
1098
+ kuskachakunankupaq allinta kuyanakunankupaq allin yachaykunata haywanqa. (t) Maqta sipaskuna aswan
1099
+ allin yachaysapa, allin umayuq kanankupaq qullqiwan yanapanqa. (u) Ayllukunapi maqanakuy chiqninakuy,
1100
+ hinaspa maqtapura maqanakuynin tukunanpaq llapa hatun llamkaq wasikunapa yachayninta riqsiykuspa
1101
+ llamkanqa. (w) Perú suyupa kawsayninmanta, atiyninmanta, sasachakuyninmanta ima wayna maqta sipas
1102
+ rimanakunankupaq rimanakuykunata rikurichimunqa.
1103
+
1104
+ Perú suyu huk suyukunamanta allin atipasqa kananmanta
1105
+ Chunka qanchisniyuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
1106
+ Llaqta qatu rantinakuypi qullqi takyachinapaq
1107
+ Pipaqpas kicharisqa rantinakuy qatupi sapichakuspa, llaqtapa qullqinmanhina umanchaspa, Perú suyupa
1108
+ qullqin takyachinaykupaq llamkasaqku. Chayraykun Estado nisqaqa nisqanta yuyarispa, sasachakuykunata
1109
+ allichaspa, chuya sunquwan llamkaspa runakunapa wiñaynintawan llaqtakuna ayninakuspa wiñaynintawan
1110
+ maskanqa. Hinallataq lliw llamkayniyuq mana llumpayta wakchayananpaq nitaq llumpayta apuyananpaq
1111
+ qullqi wiñachiytapas maskasaqku.
1112
+ Chaykuna qispichinapaqmi Estado nisqaqa: (a) Chuyata rimaspa hatun llamkaq wasikunata takyachinqa.
1113
+ (ch) Perú suyu allin kananpaq, huk hawa nacionkunawan, suyukunawan kuska kananpaq, mana qipachasqa
1114
+ kananpaq llamkanqa. Kayhina kanapaqmi lliw llaqtakunapa wiñayninta allichakuyninta maskanqa. (h) Huk
1115
+ runakuna qullqinwan imapas ruranankupaqmi tanqanqa. (i) Qullqiyuqkuna, empresario nisqakuna llaqtanchikpi
1116
+ llamkananpaqmi tanqanqa. (k) Apukuna (qullqiyuqkuna) wakinkunata mana sarupananpaqmi qarkunqa.
1117
+ Mana huk runalla nitaq huk huñulla qatu hapikunanta munanqachu; qatuqa lliw rantikuq munaqpaq
1118
+ kicharisqa kananta munanqa. (l) Lliw yaykuyniyuq (qullqiyuq) kananpaq, mana pipas qipachasqa kananpaq,
1119
+ rantipakuy kaptinqa lliwchankupaq kanan. (ll) Llapa imaymana ruruchiykunata mirachiykunata kallpachachinqa.
1120
+ !
1121
+
1122
+ Acuerdo Nacional nisqa
1123
+
1124
+ Políticas de Estado nisqakuna
1125
+
1126
+ Chunka pusaqniyuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
1127
+ Qullqi ruranapa takyachiynin, ruruchiynin (mirachiynin) atipaynin maskanapaq
1128
+ Mana sasachakuspa Perú suyu tiqsi muyupa qullqinkunawan hukllachakunapaq, allin llamkanakuna
1129
+ rikurimunanpaqwan hinaspa qullqinchik allinta sapichakuspa wiñananpaq, atipanakuynin mirananpaq
1130
+ llamkasaqku. Allin sumaq yachachiy kananpaq, sumaq takyasqa llamkay kananpaq, mana mancharispa
1131
+ qullqiyuqkuna llamkayta rikurichimunanpaq, imaymana huñunasqa llamkaqkunapa atipaynin allichasqa
1132
+ kananpaq, llapa llaqtakunam, llamkaqkunam, llamkayniyuqkunam Estado nisqapiwan kallpachakunanku;
1133
+ chayhina kananpaqmi llamkasaqku.
1134
+ Chaykuna qispichinapaqmi Estado nisqaqa: (a) Sapa suyukunapi, sapa llaqtakunapi musuqta, chuyata, allin
1135
+ umanchaqta, allin rurana llamkanakunata sayarichinqa. (ch) Mana yanqanpi ruraykuna kananpaq, llallinakuspa
1136
+ qullqi mirachiqkuna llamkanankupaq hatun kamachiykunata qispichinqa. (h) Mana sasachakuspalla pipas
1137
+ qatuman, rantinakunaman yaykunanpaqpas lluqsinanpaqpas llapa ñakakuykunata chinkachinqa; hinaspapas
1138
+ hatun llamkaq wasikunamanta runakuna mana llumpayta sasachakuspa imapas mañakunapaqmi llamkanqa.
1139
+ (i) Allin kaqniyuq qatu rantinakunatam rurachinqa. (k) Imaymana rikchaq qatu rantinakuna llallinakuspa,
1140
+ atipanakuspa llamkanankupaqmi tanqanqa. (l) Qullqiyuqkuna imapas rurananpaq, mirachisqanchikkuna
1141
+ hawa qatukunaman apachinapaq, llamkaykuna mana llumpay sasachakuyman yaykunankupaq, llapa
1142
+ rurasqankumanta hayka qullqillataq chaskinku chaymanhina Estado nisqaman paganankupaq kamachikuyta
1143
+ churanqa. (ll) Kawsaykuna (mikuykuna) allin chaninniyuq huk nacionkunapi qatunman, rantinakuykunaman
1144
+ apachinapaqmi tanqanqa. (m) Pipas hayka qullqi Estado nisqapi kasqanta yachay munaqkunapaq huk
1145
+ willakunata hatarichinqa. (n) Yachay paqarichiykuna, ruranakuna, chiqap yachaykuna, musuq yachaykuna
1146
+ rikurimunanpaqmi huk taqwiykunata tanqanqa, chaykunaqa kallanqataqmi riqsinapaqpas. (ñ)
1147
+ Llamkaqkunatawan llamkayniyuqkunatawan sapa kutilla yachachisqa kananpaq yanapanqa. (p) Perú suyupa
1148
+ munasqanmanhina llamkanankupaq llallinakuyta, atipanakuyta kallpachaspa qispichinqa.
1149
+
1150
+ Chunka isqunniyuq ñiqi Política de Estado nisqamanta
1151
+ Kawsasqanchik pachata allin qawarispa llamkaykunata ruranapaq
1152
+ Wakchakaymanta lluqsinapaq, Perú hatun suyu allin takyasqa ñawpaqman puririnanpaq, política nacional
1153
+ ambiental nisqata hukllachasaqku wakin politicakunawan nispa rimanakuyku; nillaykutaqmi, achka sumaq
1154
+ kawsaykuna (diversidad biológica) amachasqa kananpaq, imaymana pachamamapi yuyaywan llamkay
1155
+ kallpachasqa rurakunanpaq, pacha puquykuna pisi pisimanta hurqusqa kananpaq, chay qawaypi huchuy
1156
+ llaqta, hatun llaqtakunapas hawka tiyanankupaq; kay ruraykunawanmi ñawpaqman lluqsinqa allin kawsay,
1157
+ aswanpas Perú hatun suyupi maychus qunqasqa llaqtakuna.
1158
+ Chaykuna qispichinapaqmi Estado nisqaqa: (a) Rimanakuypi imapas rurasqa kananpaq llamkanqa, aswanpas
1159
+ sumaqta Perú suyu kamachiqwan llaqta ukupi kaq organizacionkunawan kuska puririnanpaq, chayhina
1160
+ llamkay aswan tukuyman chayananpaq mana wakin runapa rurayllanchu kananpaq. (ch) Pacha
1161
+ mamanchikrayku huk rimaylla, huy yuyaylla kananpaq, chay nispa piña kaspapas llamkananpaq wakichinqa.
1162
+ (h) May allpachus mana runayuqhina purmasqa rikukun, chayta yuyaspa kaqmanta allpakunata rakichinqa,
1163
+ wayqukunapi, sacha sachapi, lamar qayllapi kawsayta ima hatarichinqa, purunchasqa allpakunata
1164
+ huqarillanqataq. (i) Pachamamata chanischaspa tiyanapaq llamkanakunata churachinqa, chaypis aswanta
1165
+ ñawpaqta chuya chuyapi ruruchiqta purichinqa. (k) Estado nisqapa qullqi waqaychayninpas churachinqa
1166
+ may pacha rurusqakunapa chaninta, waqllisqa allpakunata, maychus qullqi wikchukun mana allin
1167
+ !!
1168
+
1169
+ Acuerdo Nacional nisqa
1170
+
1171
+ Políticas de Estado nisqakuna
1172
+
1173
+ qawasqanchikrayku chaykunatapas. (l) Pachamama chaninchaspa kawsananpaq, chay ukupi fabricakuna,
1174
+ minakuna, huk ruraykunapas chuyapi purinankupaqmi kamachikuy lluqsimunqa; hinallataq sacha mallki
1175
+ kawsaykunata, tukuy kawsaq ruraykunata, tukuy kawsaq rantikuykunata, tukuy kawsaq riqsichiykunata ima
1176
+ ñawpaqman puririchinqa. (ll) Kay tiyasqanchik pacha allpanchiktapas, yakunchiktapas, samananchik wayratapas,
1177
+ allin qawasqa kananpaq, huk qatipaykunata hurqunqa. (m) Tukuyniraq runa masinchikkunapa yachayninkunata,
1178
+ kawsayninkunata ima, riqsichisqataq amachasqataq kanqa, chaykunata yupaychaspa waqaychakunqa; hinallataq
1179
+ musuq yachaykuna rakinakunapaqpas, aypanapaqpas kallanqataq huk kamachikuy. (n) Hatun llaqtakuna
1180
+ allichasqa kananpaq yanapakunqa, chay ukupi qupakunata, fabrica nisqapa qillichasqanta pisiyachinapaq,
1181
+ utaq kaqmanta imaynata huqarinapaq yachachinqa. (ñ) Yachakuytapas pachanchikmanta taqwiriytapas
1182
+ kallpachanqa. (p) Llapa runakunawan, llapan institucionkunawan kuska huk sistema de evaluación de
1183
+ impacto ambiental nisqata hatarichinqa, chayqa kanqa kay pachanchikta chaninchaspa allin kawsay
1184
+ aparikunanpaq, fabricakunapas, empresakunapas chayta qawarispa llamkanankupaq. (q) Upayachiq,
1185
+ wanquyachiq tuqyaykunata, ima bullakunatapas pisiyachinapaq kamachikuyta lluqsichillanqataq. (r) Pachamama
1186
+ yupaychasqa kananpaq huk nacionkunawan rimanakusqanta huntachinqa, chay qispinanpaqmi yanapakuq
1187
+ nacionkunatapas minkarikuspa wakichillanqataq. (s) Perú hatun suyu ukupi llamkanapaq Estrategia Nacional
1188
+ de Comercio y Ambiente nisqata puririchillanqataq.
1189
+ Iskay chunka ñiqi Política de Estado nisqanmanta
1190
+ Chiqap yachaywan tecnología nisqawan yachaykunata ñawpaqman tanqanapaq
1191
+ Perú suyupi kaq ciencia y tecnología nisqapi yachaykunata kallpancharinapaqmi rimanakuyku, chaykunawantaq
1192
+ allin yachaq runakunata, tukuy imaymananchikta chanincharispa empresakunatapas ñawpaqman pusaq
1193
+ runakunata kallpancharisaqku. Hinallataqmi musuq yachaykuna maskaypas aswan wiñarinqa, tarisqa
1194
+ yachaykunatapas riqsichisaqku, sapa kutilla qatiparispa qatiparispa. Atipanakuypi proyectokunapas,
1195
+ investigadorkunapas akllarisqa kanqa, chaymanhina aswanta qullqitapas churanapaq rimanakullaykutaq.
1196
+ Chaykuna qispichinapaqmi Estado nisqaqa: (a) Maymantapas qullqita hurqumuspa yachaq runakuna,
1197
+ investigador runakuna aswan yachayniyuq kanankupaq churanqa, chay ruranapaqmi wasikunatapas
1198
+ hatarichinqa, musuq yachaykuna qispichinankupaqpas kamachinqa. (ch) Hatun yachay wasikunapipas, empresa
1199
+ nisqa wasikunapipas ciencia y tecnología yachaykuna aswanta mastarikunqa, chaywan yachaykunata
1200
+ wiñarichinapaq musuq kamachikuykuna lluqsichimunqa. (h) Kay Perú suyupikaq allin qullqi wachachiq
1201
+ sectorkunapim hatun yuyayniyuq, hatun yachayniyuq runakuna kananpaq yanapanqa. (i) Perú suyupi, ukun
1202
+ suyukunapipas hatun llamkaykunata ñawpaqman apachinqa, chay llamkaykunaqa runakunapa allin rikusqan
1203
+ kanqa. (k) Llapallan llaqta runa ukupi, aswantaqa waynakuna, warmakuna ukupi yuyaykuna, yachaykuna
1204
+ paqarichiyta ima yachachinqa; chayqa allin umanchaspa kananpaq, imatapas ruraspa yachayman chayananpaq,
1205
+ allin yuyaywan imatapas qawarinanpaq; hinallataq pachamama chaninchayta yachanankupaq, chaypaqqa
1206
+ willakuq periodicokuna, radiokuna, television nisqakuna yanapakunqaku.
1207
+ Iskay chunka hukniyuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
1208
+ Runapa wasichakunanpaq, hatun llamkaykuna hatarichinapaq
1209
+ Perú suyupi imatapas allinta ruraspa ñawpaqman purinapaq, hatun llamkaykunata, wasichakuykunata rurasun
1210
+ nispam rimanakuyku, chaywan ñawpaqman, takyasqa purinapaq, sapa ayllupas allin allin kawsayta tarinanpaq
1211
+ ima rimanakuyku. Chay tukuy imaymana rimanakusqayku qispisqa llapan suyukunapi, llaqtankunapipas
1212
+ kananpaqmi Estado chay llamkaykunata umachaspa wakin institucionkunawan kuska qatipanqa.
1213
+ !"
1214
+
1215
+ Acuerdo Nacional nisqa
1216
+
1217
+ Políticas de Estado nisqakuna
1218
+
1219
+ Perú suyupi hatun ima ruraykunapas qispichisqa kananpaq Estado nisqaqa: (a) Tukuy ruraykuna
1220
+ qispichinapaqmi huk kamachikuykunata qunqa, chayqa kanqa akchiyuq kanapaq, hatun ñankuna kananpaq,
1221
+ lamar quchanta wanpukuna chayamunanpaq, avionkuna tiyananpaq, karupi tarikuq runa masinchikwan
1222
+ rimanakunapaq ima. (ch) Empresa privada nisqapa yanapakuyninta maskaspa, tukuy ruraykunata hatarichinqa,
1223
+ allinyachinqa, chaywan allin yachaykuna kananpaq, qalilla kawsanapaq, chakrakuna qarpanapaq yakupas
1224
+ kanqa. (h) Hawa runakuna llaqtanchik, tiyasqanchik riqsiq hamuqkunapaq may purinanta qawarispa
1225
+ kamachinqa, kallanqataqmi kamachiykuna huk nacionkunaman tukuy rurasqanchik apachinapaq,
1226
+ chayraykum, qayllanchikpi tiyaq nacionkunawan rimanakuyta takyachinqa. (i) Llaqta runapa yanapayninwan
1227
+ sapa llaqtapi musuq llamkaykunata hatarichinqa, kaqkunatataq allinyachinqa.
1228
+ Chayhinallataq, wasi ruraypi llamkanapaq, Estado nisqaqa: (k) Wasi ruray mana sinchi sasa kananpaq hatun
1229
+ kamachiy plan nacional de vivienda nisqata rurachinqa, hinallataq, utqaylla, pisi qullqillawan, allin takyasqata
1230
+ wasi rurakunapaq musuq kamachikuykunata hurquchimullanqataq. (l) Empresa privada nisqawan wasikuna
1231
+ rurachinanpaqmi Estado nisqaqa kamachikamunqa, chaymi yanapaqllaman qatipaqllaman tukupunqa, ichaqa,
1232
+ chay empresakunamanmi qullqita qunqa chay wasi rurasqanman wakchakuna aypananpaq.(ll) Ayllukuna
1233
+ allin wasita rantikunanpaqpas, rurakunanpaqpas yanapanqa. (m) Allin wasikuna rurakunanpaqsi, musuq
1234
+ yachaykunata qunqa, chaywanqa, llapa runapaq, utqayllata, allin sayachisqa wasita rurakunankupaq. (n) Wasi
1235
+ ruraypi llamkaq runakunataq aswan yanapasqa kanqaku, paykuna yachachiykunawan kallpachasqa kanqaku,
1236
+ riqsisqa, chaninchasqa ima. (ñ) Pisi qullqiyuq runakunapaq yanapakuy kanqa, allpankupas papelniyuq kananpaq,
1237
+ wasinkupas tituluyuq kananpaq, chaywan hatun kamachikuy ukupi kawsanankupaq. (p) Sapankumanta wasi
1238
+ rurakuqkunapaq yanapakuy kanqa, chaywan musuq wasita allinta sayarichinankupaqpas, mawka wasita
1239
+ allinchanankupaqpas.
1240
+
1241
+ Iskay chunka iskayniyuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
1242
+ Hawa nacionkunawan yanapanakuspa rantinakuyninchikta mirachinapaq
1243
+ Perú suyu imaymana rurasqanta hawa nacionkunawan rantinakuy aparikunanpaq, rimanakuyku, chaypaqmi
1244
+ llapallanchik Estadowan, empresa privadawan kuska kallpanchananchik, chaymi, Perú suyu huk nacionkunawan
1245
+ allin rantinakuyman yaykunqa.
1246
+ Chaykuna qispichinapaqmi Estado nisqaqa: (a) Tukuy kamachikuykunatapas, qullqi kamachikuykunatapas
1247
+ allintam takyachinqa. (ch) Qullqinchik wakin nacionkunapa qullqinwan kaq chaninman tikrakunanpaqmi
1248
+ kamachikamunqa. (h)Wakin nacionkunawan rantinakunapaqmi, arancel nisqa pisiyananta munan, mana
1249
+ chiqisqa kanantapas munallantaq, chayqa nacionkuna ukupi rimanakusqankuta chaninchaspa rurakunqa.
1250
+ (i) Maychus huk nacionkunaman imapas apaqkunapaq aypanankupaqhinalla impuesto pagananku kanqa,
1251
+ mayninpiqa kutichipunapaq kanqa. (k) Huk nacionkunawan rantinakunapaq llamkaykunata, ima ruraykunatapas
1252
+ allinyachina kanqa, aduana nisqapipas, hukkunapipas yanapayta tarinankupaq. (l) Huk nacionkunawan
1253
+ rantinakunapaq llamkaykunata, ima obraskunatapas hatarichina, allinyachina kanqa, empresa privada nisqata
1254
+ minkakunqa. (ll) Perú suyu ukupi lliw rantinakuyman yaykuqkunapaq yanapay kanqa. (m) Contrabando
1255
+ nisqa mana yaykumunanpaq, maypipas chuyalla rantinakuy kananpaq kamachiykunata apachikamunqa. (n)
1256
+ Huk nacionkunaman imanchiktapas apaspa rantinakuy ruranapaq sasachakuykunata chinkachinqa. (ñ)
1257
+ Rantinakuy wasikunata, empresakunata ima aswan llapan Perú ukupi mirachinapaq, musuq rimanakuykuna
1258
+ kanqa; chaywanmi, rantinakunapaq ima rurasqanchikkuna yapakunqa. (p) Huk nacionkunapi rantinakuyman
1259
+ imapas apananchikpaq tukuy yanapakuy lluqsimunqa, allin allinllanta, akllasqallata apanankupaq; chaypaqqa
1260
+ taksapas, hatunpas empresakuna yanapakunqaku. (q) Hawa nacionkunawan allin rantinakuy ruranapaq, ima
1261
+ !#
1262
+
1263
+ Acuerdo Nacional nisqa
1264
+
1265
+ Políticas de Estado nisqakuna
1266
+
1267
+ sasachakuykunatapas chuyanchanqa. (r) Empresa privadawan, Estadowan kuskalla hawapi rantinakuyman
1268
+ purinankupaq tupachinqa; chaykuna ruranapaqmi huk umalliqta churanqa. (s) Huk nacionkunapi
1269
+ rantinakuyman apanankupaqmi taksa ruruchiqkunata huñunachinqa, chaypi kuskamanta llamkanankupaq.
1270
+ (t) Llapa rantinakunamanta ima willakuytapas yachanapaq huk hatun willanata paqarichinqa. (u) Hawapi
1271
+ rantinakuyman rinapaq qawariqkunata allinta yanapakunankupaq kallpachanqa.
1272
+
1273
+ Iskay chunka kimsayuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
1274
+ Ayllupi tiyaqkuna allpa ruruchiqkuna ñawpaqman puririnanpaq
1275
+ Ayllupi tiyaqkuna allpa ruruchiqkuna wiñachinapaqmi rimanakuyku, chaywanmi, chakrapi llamkayta, uywakuna
1276
+ uywayta, challwa uywayta, chakrapa ruruyninwan imaymana ruraqkunata yanapasaqku, chaywan
1277
+ pachamamanchikta mana kirispalla kawsananchikpaq, qullqita hapirinapaq, chaywan wakchakay pisiyachiyta
1278
+ munayku. Hatun Perú kamachiy nisqanhina Estado nisqaqa qatipanqa, yanapanqa tukuy chakramanta
1279
+ lluqsiq kawsaykuna allin chaskisqa kananpaq, rantinakuy wasikuna mirananpaq, chayhina yuyaywan,
1280
+ atipanakuypihina llamkaspam huk nacionkunamanpas rurunchikkunata apayta atinchik, chaytaqmi ayllupi
1281
+ tiyaq runakuna ñawpaqman lluqsirinqaku.
1282
+ Chaykuna qispichinapaqmi Estado nisqa: (a) Chakrakunatapas, uywakunatapas, tukuy kawsaykunatapas
1283
+ aswantam mirachinqataq, chaninchanqataq, chayhina allin chaninchasqa kaspaqa hawa nacionkunaman
1284
+ apanapaqpas kanqa, hawamanta chayamuq kawsaykunamanta amachanqa. (ch) Chakrakuna qarpana
1285
+ yarqakunapas allin rurasqam kanqa; unupas, yakupas allin rakisqa kanqa, tarpuna allpakunapas allin
1286
+ wanuchasqa kanqa, kawsaykuna apanapaq ñankunapas allichasqa kanqa, mikuykunapas allin waqaychasqa
1287
+ kanqa. Chaypaq akchipas, karumanta waqyanakunapas, qayanakunapas ayllukunaman, llaqtakunaman chayanqa,
1288
+ chay ruraykunapaq yanapayta apachinqa. (h) Ayllupi tiyaq runakuna ñawpaqman puririnqaku, chayqa taksa
1289
+ llaqtakunapas wiñayta qallarinqaku, chay llaqtakunam aswan yanapayta Estadomanta tarinqaku, chaywantaq
1290
+ empresa privada nisqa yanapallanqataq runakunaman llamkanata quspa. (i) Chakra ruraykunapas, chakra
1291
+ rurukunamanta ruraq industria nisqakunapas musuq yachaykunata chaskispam aswan wiñarinqaku,
1292
+ muhukunamanta, yurakunamanta aswan yachanapaq taqwirispa, chaywan tecnica nisqa yachaykuna
1293
+ mastarichinqa. (k) Chakra ruray, chakra llamkay aswan chaninchasqa kananpaqmi kamachikuykuna
1294
+ lluqsimunqa Perú suyupi, llaqtankunapi, ayllunkunapi aparikunanpaq. (l) Chakra llamkaqkuna maymantapas
1295
+ tukuy yachaykuna, tukuy willakuykuna chaskinanpaq, huk hatun willanata paqarichinqa, chaywan paykuna
1296
+ ima munasqankuta allin qullqiman chayanankupaq akllarinqaku; hinallataq Perú suyupipas, llaqtakunapipas,
1297
+ ayllukunapipas maykamas kallpanku qun chayta qawarillanqakutaq.
1298
+
1299
+ Allin ruraq, chuya ruraq, ukunpi allin rakisqa Estado nisqamanta
1300
+ Iskay chunka tawayuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
1301
+ Estado chuya chuya allin llamkayta tarinanpaq
1302
+ Estado nisqata qispichisaqku, allintataq, utqayllatataq imapas ruraqta, musuqchasqata, chuya chuya llamkaqta,
1303
+ nispa rimanakuyku; chaywan, llaqta runakunapas, derechonkupas allin chaninchasqa kananpaq; hinaspapas,
1304
+ rantinakuna wasita, Estado nisqamanta lluqsiq tukuy servicio nisqakunata ñawpaqman puririchisaqku.
1305
+ Chaymantapas, rimanakullaykutaq, llaqta runapa munasqanmanhina mañakusqanta huntachinanpaq Estado
1306
+ nisqaqa kallpachakunqa, llamkaykuna kamachinatapas minkarikuspa ruranqa; hinallataq kanqa chay
1307
+ !$
1308
+
1309
+ Acuerdo Nacional nisqa
1310
+
1311
+ Políticas de Estado nisqakuna
1312
+
1313
+ llamkaykunata kuska qatipaspa qawarinapaq. Estado nisqamanta imaymana yanapay chaskiqkuna allin
1314
+ kamachiqniyuq kanqa, allin qawasqa, allin amachasqa kanqa; chay qawaqkunapas kikinkumanta purinqaku.
1315
+ Chaykuna qispichinapaqmi Estado nisqaqa: (a) Estado nisqamanta lluqsiq tukuy servicio nisqakunata
1316
+ allinta, utqayllata puririchinqa, chayraykum llapan runapaq aypanqa; chaykuna nisqanta sapa kutilla imayna
1317
+ rurasqanta qawarinqa. (ch) Estado nisqapa llamkanakunanpi qullqi gasto ruranapaq kamachikuy kanqa,
1318
+ chaywanmi, qawarikunqa allin chuya gastasqa kananpaq, mañakusqankumanhina qullqi yaparikunanpaq. (h)
1319
+ Pipas, maypas ima llamkay churakunanta yachananpaq, hayka qullqi hapisqankumanta, imakunatas rantirqanku,
1320
+ imakunatas rantinqaku, chaykunapaqmi huk hatun willanata churachinqa; chayqa kanqa sapa suyukunapi,
1321
+ sapa llaqtakunapi, maymanchus Estado chayan chaykunamanta riqsinankupaq. (i) Hayka qullqi
1322
+ gastasqankumanta riqsikunanpaqmi huk qatipayta churachinqa, chaywan llaqta runa Gobiernopa ima
1323
+ rurasqanta yachananpaq, chuya chuyata imatapas rurananpaq. (k) Estado ima llamkaytapas llapan runaman
1324
+ aypachiyta atinan, manam partidunkunallamanchu tikrakunqa; chaypaqmi kamachikuykuna chuyanchakunqa.
1325
+ (l) Kamachikuyninkunata allin qispinanpaq Estado nisqaqa musuqmanta llamkanankunata churanqa; chaywan,
1326
+ llapallan maymanchus yanapaynin chayan chaykuna allinllanqa. (ll) Estado nisqamanta lluqsiq tukuy bienes
1327
+ y servicios nisqakunaman pisi qullqillawan aypananta munanqa. (m) Estado nisqapaq allin llamkaqkunata,
1328
+ chuya yachayniyuqkunata, chiqap puriyniyuqkunata yupaychanqa, paykuna llamkayninkupi wiñanankupaq
1329
+ kallpachakunqa.
1330
+ Iskay chunka pichqayuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
1331
+ Democracia ukupi yanapakunanpaq Fuerzas Armadas nisqata kallpanchanapaq
1332
+ Fuerzas Armadas nisqata allin llamkayman churasaqku, hawka kawsaypi tiyayninchik takyachinapaq, Perú
1333
+ allpanchik allin qawasqa kananpaq; chaykunaqa rurakunqa Hatun Kamachinata, Derechos humanos nisqata
1334
+ yupaychaspa.
1335
+ Chaykuna qispichinapaqmi Estado nisqaqa: (a) Fuerzas Armadas nisqa wasita kikinchachinqa, mana pimanpas,
1336
+ mana maymanpas sayakuspa, chaypi llamkaqkunapas allin yachayniyuq kanqaku. (ch) Fuerzas Armadas
1337
+ democracia nisqa ukullapi allin qawasqa purinanpaq, yanapay kanqa. (h) Militarkunawan, llaqta runakunawan
1338
+ huk runahinalla kuska llamkanankupaq, kamachikuykuna kanqa. (i) Fuerzas Armadas nisqa musuqyachisqa,
1339
+ utqaylla allin imatapas ruraq kananpaq, yanapakuy kanqa; chayqa rurakunqa llaqta runapa munasqanmanhina,
1340
+ sumaq kawsay yuyaywan rurakunqa. (k) Organización de las Naciones Unidas nisqapa kamachikuyninmanhina,
1341
+ Fuerzas Armadas nisqapa yanapayninta Tiqsi muyuman, suyukunaman ima purichinqa hawka kawsayta
1342
+ maskanapaq. (l) Fuerzas Armadas nisqa Estado nisqapa mañakusqanta, ima llamkaynintapas allinta
1343
+ ruranankupaq tukuy imata kamachinqa. (ll) Leykunapa kamachikusqanmanhina chuya chuya imatapas
1344
+ rantinankupaq, ima ruray yachasqankutapas qatunankupaq kamachiykunata churachinqa. (m) Fuerzas
1345
+ Armadaspi llamkaqkuna llaqta runahina akllanakuy kaptin votananpaq kamachikunqa.
1346
+ Iskay chunka suqtayuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
1347
+ Chuya chuyapi llamkay kananpaq, mana qilli ruraymanta qullqi hamunanpaq, llapallan runakuna impuesto
1348
+ qunanpaq
1349
+ Tukuy imaymanamanta contrabando chinkananpaq, rimanakuyku. Llaqtakuna ukupi, Estado nisqa ukupi,
1350
+ llapan llaqta runakunapa yanapayninwan allinlla tiyakunapaq. Allin yuyaywan, chuyay yachaywan kawsayta
1351
+ kallpachasaqku; chaywan, runa masinchikwan yanapanakuspa hawka kawsayta tikachinapaq, waytachinapaq.
1352
+ !%
1353
+
1354
+ Acuerdo Nacional nisqa
1355
+
1356
+ Políticas de Estado nisqakuna
1357
+
1358
+ Chaykuna qispichinapaqmi Estado nisqaqa: (a)Llaqta runakuna allin yuyaywan, allin sunquwan ima
1359
+ rurayninkuta huntachinankupaq kallpachanqa. (ch) Estado nisqapaq llamkaq runakuna chuya chuyapi allin
1360
+ llamkayta ruranankupaq, kamachiykuna kanqa; chaypaq, llaqta runata minkarikunqa ima rurachisqanta
1361
+ kallpachananpaq, qawarinanpaq. (h) Runakuna umalliq kasqankurayku mana ima munasqanku ruranankupaq,
1362
+ ama pitapas saruchanankupaq, chayhina runakunapaq manaña pampachay kananpaq kamachikuykunata
1363
+ churachinqa. (i) Llapan runakunapa yuyaychakusqankuta, ima munasqankuta Estado nisqaman
1364
+ chayachinankupaq, chuya chuya llamkayta, hawka kawsayta purichinqa ñawpaqman. (k) Droga apaqkuna,
1365
+ contrabando apaqkuna, yuraq kunkayuq runakuna chay mana allin kawsaq runakunawan yanapanakuspa
1366
+ llamkaq manaña kananpaq, hawka kawsayta ama waqllichinapaq, mana qilli qullqi kananpaq, llapan runa
1367
+ impuestota pagananpaq, kamachikuykuna kanqa. (l) Ama imapas huk runakunapa munayninmanhinalla
1368
+ rurasqa kananpaq qatipanqa Estado nisqapaq llamkaqkunata.
1369
+
1370
+ Iskay chunka qanchisniyuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
1371
+ Droga nisqa chinkananpaq
1372
+ Droga nisqakuna manaña kananpaqmi tukuy imaymanata rurasaqku, runakunapa sunqun munasqanta
1373
+ qawarispa, allin yachaykunata tanqarispa, qullqitapas, rantikuykunatapas, hampiykunatapas qawarispa.
1374
+ Chaymantapas rimanakullaykutaq, chay kuka tarpuqkuna huk tarpuykunata wiñachinankupaq Estado
1375
+ nisqamanta yanapay kananpaq, chaywan paykunapas allin qullqita hapispa allin kawsayman puririnankupaq;
1376
+ hinallataq pakallapi droga apaqkuna, rantiqkuna ima chinkananpaq imaymana kamachiykuna lluqsimunqa.
1377
+ Droga millay kasqanta lliw runakunaman riqsichinapaq willakuykunata mastarichisaqku. May llaqtakunachus
1378
+ chay droga nisqa apaqkunapa chawpinpi tarikunku, paykunapaqmi aswan yanapay kanqa; hinallataq
1379
+ drogallawan kawsaq runakunapas yanapayta churasaqku.
1380
+ Chaykuna qispichinapaqmi Estado nisqaqa: (a) Pakallapi droga ruraqkuna, apaqkuna, rantiqkuna ima
1381
+ chinkanankupaqmi kamachikuykuna kanqa, chaykunaqa rurakunqa, chuya yuyaypi, musuq kawsaykunata
1382
+ qawarispa; chaypaqqa, allin yachaykunata pataman uqarinqa, ayllu wasikunapa yanapayninwan. (ch) Chay
1383
+ drogawan llamkaq, narcotráfico nisqapi puriqkunata, organizacionninkunata imam lliwta chinkachinqa. (h)
1384
+ Drogapi puriq runakuna manaña kananpaq; hinallataq, hampina wasikunapi droga hampikuna chinkananpaq
1385
+ kamachikunqa. (i) Droga nisqapaq kuka tarpuqkuna, huk kawsaykuna tarpuyman rinankupaq yanapay
1386
+ kanqa, chaywan aswan chuya qullqiwan llamkanqaku; chaypaqmi, hatun ñankunata kichachinqa mana
1387
+ sasachakuywan kawsayninkunata hatun llaqtakunaman, qatuna wasi nisqaman chayachinanpaq. (k) Maypichus
1388
+ hatun rimaykuna karqan hawa nacionkunawan kay drogakuna chinkachinapaq, chaykuna chaninchakuspa
1389
+ chiqaqman churakunqa; hinallataq, kuka tarpuq nacionkunawan, droga rantiq nacionkunawan kuska huk
1390
+ llamkayllata kallpachanqa. (l) Maypichus chakrakuna, allpakuna, chay kukawan tarpusqa, huk qurakunawanpas
1391
+ wakchayasqa kan, chaykunata yapamanta qapaqyachinqa musuq tarpuykuna wiñarinanpaq. (ll) Pakallapi
1392
+ droga apaqkuna chinkachinapaq, Estado nisqapi llamkaq runakuna mana qullqirayku makinku
1393
+ pakichikunankupaq, kamachiykuna churakunqa. (m) Chay drogawan kirisqa llaqtakunapi ecoturismo nisqata
1394
+ llamkachinqa, chaypi tiyaqkunapa yanapayninwan. (n) Mana Hatun Kamachinapa riqsisqallan droga
1395
+ apaqkunapaq wanachiykunata churachinqa.
1396
+
1397
+ Iskay chunka pusaqniyuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
1398
+ Perumanta Hatun Kamachinanwan, Derechonchikta qawarispa purinapaq, justicia llapanman chayananpaq, Poder
1399
+ Judicial sapanmanta kikinchasqa kananpaq
1400
+ !&
1401
+
1402
+ Acuerdo Nacional nisqa
1403
+
1404
+ Políticas de Estado nisqakuna
1405
+
1406
+ Llapallan runaman Justicia chayananta munayku. Hawka kawsanapaq, mana piqpa aysakachasqan poder
1407
+ judicial purinanpaq, kikinmanta qullqintapas hapispa llamkananpaq; chaymantapas makipurapi ñawpa
1408
+ runakunapa yachachiwasqanchik justiciawan llamkanankupaq. Chaynallataq, Hatun Kamachina ukupi kaq
1409
+ Derechonchikkuna, Tratados Internacionales ukupi kaqkunapas riqsisqa kananpaq, runakunapa rurayninpas
1410
+ munasqanmanhina rurakunanpaq.
1411
+ Chaykuna qispichinapaqmi Estado nisqaqa: (a) Poder Judicial mana pipa aysakachasqan purinanpaq, kikinmanta
1412
+ qullqintapas hapispa llamkananpaq kallpachayta qusaqku; kikillantaq kanqa, Ministerio Público nisqa, Consejo
1413
+ Nacional de Magistratura nisqa, Tribunal Constitucional nisqapas purinankupaq. Chayqa rurakunqa Estado
1414
+ nisqapa musuq rurayninkuna ukupi, sapa suyukunawan, llaqtakunawan kuska. (ch) Auturidadkuna, Poder
1415
+ Judicial kamachiqkunata chuya chuya akllanakuypi churakunqaku, chay runakuna chaninchasqa kananpaq
1416
+ musuq yachaykunawan kallpachasqa kanqaku. (h) Llaqta runamanta, ayllu runamanta lluqsiq justiciatawan
1417
+ chaninchanqa, ichaqa, Poder Judicialpa kamachikusqan justiciatawan kuskancharisqa purinanpaq, chayllan
1418
+ allin rimanakuyman chayasun; chaypaqmi, huk kamachikuykuna lluqsimunqa. (i)Juez de Paz nisqa
1419
+ autoridadkuna akllanakuypi churasqa kanqaku, ima ruraypas qawasqa, kallpachasqa kanqa. (k) Mana
1420
+ awqanakuypi kawsanapaq, manaña sapa kuti ñakariypi tarikunapaq rimanakuykunata kallpachanqa. (l) Hatun
1421
+ kamachinapa kamachiynin riqsisqa kananpaq, tukuy imata kamachinqa, Derechos Humanos nisqa yupaychasqa
1422
+ kananpaq kallpachallanqataq, mana kamachisqanmanhina puriqkunapaqtaq hasutayta churachinqa. (ll) Allin
1423
+ llamkay Poder Judicial ruranan qawasqa kananpaq kamachikuykuna kanqa, Derechos Humanos chaninchasqa
1424
+ kananpaq, mana allin ruraqkunatas chinkachinqa llaqta runawan, institucionkunawan kuska. (m) Llapan
1425
+ llaqtakunapi Defensoría del Pueblo kananpaq, allinta llamkaspa purinanpaq kamachikunqa.
1426
+ (n) Maykunapichus Poder Judicial llamkachkanku chayta qawaqkuna kananpaq kallpanchanqa
1427
+ Iskay chunka isqunniyuq ñiqi Política de Estado nisqanmanta
1428
+ Llapan runakuna imamantapas willasqa kananpaq, ima rimayninpas, qillqayninpas uyarisqa kananpaq
1429
+ Runakunapa derechosninku allin yupaychasqa kananpaq, tukuy runa willay mañakuspa chaskispa kanankupaq,
1430
+ hinallataq, Gobierno ima rurasqantapas chuya chuyata, ama llullakuspa willakunanpaq, rimanakuyku.
1431
+ Chaymantapas rimanakullaykutaq, pipas mana manchakuspa, mana pakakuspa imatapas rimananpaq, llapan
1432
+ runakuna ima willakuytapas allinta, chiqanta, chaskinankupaq. Nillaykutaq, yuyaypi qispisqa prensa nisqa
1433
+ kananpaq, hinallataq, tukuy willakuqkuna paqarichiq astawan mastarikunanta, imaymana willakuykunata
1434
+ runaman riqsichispa kananpaq.
1435
+ Ima willaymantapas yachay, ima yuyasqanchik haykaqpas munaspa rimasqa chiqan kananpaq Estado nisqaqa:
1436
+ (a) Gobiernopa ima rurasqantapas, gastukuna rurasqanmantapas, kikinta chuyata, mana imatapas pakaspa
1437
+ willakunankupaq kamachikamunqa. (ch) Pipas mana manchakuspa, mana pakakuspa imatapas rimay kanantaqa
1438
+ amachakunqam; chaypaq mana yanapaq kamachikuykunata, chiqap willakuy pantachiqkunata ima
1439
+ chinkachipunqa. (h) Chuya chuya ruraykunapim Estado nisqapa willakuyninkunataqa pimanpas riqsichinqa.
1440
+ (i) Estado nisqapa rurayninkuna, willakuyninkuna riqsiy munaqpaqqa manam sasachu kanqa, pisi qullqillawan
1441
+ imatapas utqaylla chaskinqaku, munaspaqa, medios electrónicos (computadora nisqapin) tarinqaku. (k)
1442
+ Estado nisqapa rurayninkuna willakuyman chayayqa Derechonchikmi, ichaqa chay willakuyta mana
1443
+ waqllichispalla apananchik, Seguridad Nacional nisqa mana urmananpaq, Perú allpanchik allin qawasqa
1444
+ kananpaq. (l) Estado nisqapa willakuynin chaskinapaq, ima rurasqanpas riqsisqa, willasqa kananpaq,
1445
+ hukllachasqa kamachikuykuna kanqa. (ll) Sapa akllanakuy kaptin, Partido Político nisqakuna atipanakuypi,
1446
+ llallinakuypi, yaykunankupaq, kamachikunqa; sapakamapas ima kasqanta yachananpaq, chay willay
1447
+ kamayuqkuna, Medios Masivos nisqamanta ima tapukuytapas chaskinankupaq.
1448
+ !'
1449
+
1450
+ Acuerdo Nacional nisqa
1451
+
1452
+ Políticas de Estado nisqakuna
1453
+
1454
+ Chaykuna qispichinapaqmi Estado nisqaqa: (m) Willakuy ruraqkunapaq imamantapas manam kutipakuypas,
1455
+ piñachiypas kananpaq kamachikuykunata churachinqa. (n) Llapan qillqaspaña, rimaspaña willakuqkunapaq
1456
+ kikinkumanta allin llamkay ruranankupaq yanapakuyta churanqa, chaypaq, llapallan runakunata,
1457
+ institucionkunata, imamantapas willasqa kanankupaq derechunku amachasqa kananpaq, minkakullanqataq.
1458
+ (ñ) Periodistakuna, willay riqsichiypi llamkaqkuna, mana pita manchakuspa imatapas willanankupaq,
1459
+ kamachikuykunata churachinqa; chaynallataq, willay kamaq empresakunapas allin chuya willakuy
1460
+ qispichinankupaq, kamachikuy kallanqataq. (p) Pikunachus, mana kasqan rimaqkunapaq, runakunapa sunqun
1461
+ kirichiqkunapaq, honran tupaqkunapaq, paykunataqa manam riqsipanqachu, aswanmi chinkanankupaq musuq
1462
+ kamachiykuna lluqsimunqa.
1463
+
1464
+ Kimsa chunka ñiqi Política de Estado nisqanmanta
1465
+ Terrorismo nisqa chinkananpaq Perú Suyupi runa allin kawsarinankupaq
1466
+ Derechos Humanos nisqa ukupi Terrorismo nisqa chinkarinanpaq rimanakuyku; hinallataq kay Perú
1467
+ llaqtanchikpi runapura pampachanakuyta kallpachaspapuni, chay hawka kawsay ukullapim ima llamkaypas
1468
+ aparikunqa wakcha kaypas chinkarinqa allin kawsaypas wiñarinqa.
1469
+ Chaykuna qispichinapaqmi Estado nisqaqa: (a) Terrorismo lliw chinkananpaqmi tukuy imapas rurakunqa,
1470
+ justiciam wanachinqa chay terrorismo ukupi puriqkunata, yapamanta musuq ruraykuna manaña kananpaqpas
1471
+ allin qawariymi kanqa, droga nisqawan llamkaqkunatapas qawarispa. (ch) Derecho Internacional nisqawan
1472
+ tupaqtam, Tratados Internacionales nisqa ukupim terrorismo nisqa mana kananpaq kamachikuykuna kanqa.
1473
+ (h) Democracia nisqapi tiyanapaq, hawka kawsaypi tiyanapaqpas yachaykuna kamachikamunqa, hinallataq
1474
+ Estado de Derecho nisqapi amachasqa kawsanapaq. Terrorismo mana kananpaqpas yachallanqakutaq. (i)
1475
+ Chay terrorismopa saqisqan kirikunapas, nanaykunapas hampinapaqmi kamachiykuna rurakunqa, hinallataqmi
1476
+ chay ñakarisqa runapaqpas kutichipuykuna kallanqataqmi. (k) Terrorismorayku llaqtakunamanta lluqsiq
1477
+ runa kutipunankupaq kallanqataq yanapaykuna, yapamanta ayllukuna sayarichinapaqpas. (l) Terrorismo
1478
+ paqarichiq mana allin kawsaykuna sapinmanta chinkananpaq allin kamachiykuna rurakunqa.
1479
+
1480
+ "
1481
+
1482
+ Acuerdo Nacional nisqa
1483
+
1484
+ Qispichinapaq Rimariyniyku
1485
+
1486
+ Políticas de Estado nisqakuna
1487
+
1488
+ Anexo nisqa
1489
+
1490
+ Acuerdo Nacional nisqa qispinapaq rimanakuy
1491
+ Wiraqucha Presidente de la República nisqa minkakusqanmantapacha Congreso Wasipi kaq partido
1492
+ politicokunapas, llaqtakunapi llamkaq institucionkunapas, runa masinchikpa organizacionkunapas,
1493
+ Gobiernopas imam sumaq Acuerdo Nacional nisqata aparinapaq rimarinakuyta chaninchariyku. Chay
1494
+ rimanakuywanmi Democracia nisqanchiktapas, peruano kasqanchiktapas allinta sapinchachisun;
1495
+ chayllawantaqnmi qipa pachapi llaqtanchikrayku rurayninchikta qawarisun Políticas de Estado nisqata
1496
+ chiqancharispa.
1497
+ Kay ruraykunaqa democraciapa ancha sumaq mastarikuyninmi, chaypiqa rimanakuypas sapa rimaqpa
1498
+ yuyaymanasqanmanhina, maymanta hamusqanmanhina, imayna rimaynin churasqanmanhina allin chaninchasqa
1499
+ kanqa. Estado ukupipas, llaqtakunapipas llapa rimanakuykuna apakusqankunataqa aswantam qiminchariyku;
1500
+ qawarillaykutaqmi ancha yuyaywan chay rimanakuykuna allin takyasqa kananta, chaywanmi Democracia
1501
+ nisqanchik qapaqyanqa.
1502
+ Kay qispisqa rimanakuy hawka kawsay ukupi aparikunanpaq tukuy kallpachaykunata rurasaqku, llapa runapa
1503
+ derechosnninta qawarispa, runapa allin rurayninta sapinchaspa, aswanpas awqanakuyta, takanakuyta
1504
+ chiqnirispa; chay maqanakuy ukupiqa, pimantapas maymantapas hamuspaqa, manam ima rimanakuypas
1505
+ aparikunmanchu.
1506
+ Democraciapipas Derechos nisqapipas tiyayninchikqa allinmi kachkan. Acuerdo Nacional nisqapa rurayninqa
1507
+ wakchakay pisiyachinapaqpas, llapa runaman justicia aypananpaqpas; chayqa Perú Suyuta kuskalla
1508
+ qawariyninchikwanmi rurarikunqa Políticas Estado nisqawanpas huntachina kanqa. Chaymi kanqa llapallan
1509
+ runaman allin qali kawsayman aypananpaq, yachana wasikunapi aswan allin yachaykuna chayananpaq (FORO
1510
+ de Equidad Social); mana pitapas sarunchaspa allin llamkaykunaman aypananpaq, takyasqa qullqi kamachiy
1511
+ ukupi, qullqiyuqkunata minkarikuspa, hawa naciónkunawan kuska huñunarikuspa, allin kawsayta wiñarichispa,
1512
+ ichaqa llapallan runata qawarispa (Foro de Competitividad). Estadonchikpas allin takyasqa, musuqyachisqa
1513
+ kananpaq, sapa suyunkunapi, llaqtankunapi runanrayku allin llamkananpaq (Foro de Institucionalidad y de
1514
+ Ética Pública).
1515
+ Hinallataq llapan huñunakuymanta lluqsiq kamachinakuykunapas allin ruraykunaman tikrakunan, chaypim
1516
+ rurakunchus manachus chaytaqa yachakunqa, partidos políticos nisqapas kikin llaqtapas qawarinankupaq.
1517
+ Democracia nisqa allin sapinchasqa kananpaqmi Perú Suyupi tiyaq llapallan runata minkarikuyku kay hatun
1518
+ rimanakuyta llapanchikmanta allinta aparinapaq. Democracia ukupiqa mana tupasqa rimaykunapas
1519
+ allillantaqmi, ichaqa aswan chaninchasqam kanqa sumaq rimanakuypas allin yuyay ukupi llamkariypas,
1520
+ llapallan runa masinchik mañakuyninta huntachinapaq.
1521
+ Hatun Kamachikuq Wasipi, pichqa punchaw pawqar waray killapi, 2002 watapi qillqariqkuna:
1522
+ Alejandro Toledo Manrique,
1523
+ Presidente de la República
1524
+ Roberto Dañino Zapata,
1525
+ Presidente del Consejo de Ministros
1526
+ "
1527
+
1528
+ Acuerdo Nacional nisqa
1529
+
1530
+ Alan García Pérez
1531
+ Partido Aprista Peruano
1532
+ Valentín Paniagua Corazao
1533
+ Acción Popular
1534
+ Lourdes Flores Nano
1535
+ Unidad Nacional
1536
+ Alberto Cruz Loyola
1537
+ Partido Perú Posible
1538
+ Fernando Olivera Vega
1539
+ Frente Independiente Moralizador
1540
+ Aldo Estrada Choque
1541
+ Unión por el Perú
1542
+ Ernesto Blume Fortini
1543
+ Somos Perú
1544
+ Mons. Luis Bambarén Gastelumendi, S. J.
1545
+ Conferencia Episcopal Peruana
1546
+ Darío López Rodríguez
1547
+ Concilio Nacional Evangélico del Perú
1548
+ Julio Favre Carranza
1549
+ Confederación Nacional de Instituciones Empresariales Privadas
1550
+ Manuel Yzaga Salazar
1551
+ Sociedad Nacional de Industrias
1552
+ Mario Huamán Rivera
1553
+ Confederación General de Trabajadores del Perú
1554
+ Rvdo. Padre Gastón Garatea Yori
1555
+ Mesa de Concertación para la Lucha Contra la Pobreza
1556
+ Washington Román Rojas
1557
+ Coordinadora Nacional de Frentes Regionales
1558
+
1559
+ "
1560
+
1561
+ Políticas de Estado nisqakuna
1562
+
1563
+ Acuerdo Nacional nisqa
1564
+
1565
+ Políticas de Estado nisqakuna
1566
+
1567
+ Musuq simikuna/Glosario
1568
+ Umalliq (kuna). En el texto alude a representantes, literalmente el que encabeza.
1569
+ Hatun Kamachina. Constitución Política del Estado.
1570
+ Kamachiqkuna. Autoridades.
1571
+ Qispichiy. Hacer realidad lo que uno se propone.
1572
+ Qispisqa. Libre, realizado.
1573
+ Yuyaymanay. Pensar, en este caso, lo que piensa la gente.
1574
+ Tiyay. Deviene de sentarse, en este caso lo asumimos como vivir.
1575
+ Taqwiriy. Investigar.
1576
+ Wanachiykuna. Sanciones.
1577
+ Kamachikuykuna. Leyes, normas legales.
1578
+ Akllanakuy. Elecciones.
1579
+ Pisi. Poco, escaso.
1580
+ Chaninchay. Respetar, valorar.
1581
+ Awqanakuy. Odiarse, enfrentarse.
1582
+ Ñawpa pacha kawsay yuyaykuna. Historia.
1583
+ Hawka kawsay. Vivir en paz, tranquilidad.
1584
+ Hatun rimanakuy suyu. Espacio macro regional de diálogo y coordinación.
1585
+ Hatun rimanakuy wasi. Espacio regional de diálogo y coordinación.
1586
+ Perú suyu qawaq kamasqakuna. Sistema de defensa nacional.
1587
+ Perú Suyupa Hatun Rimanakuynin. Acuerdo Nacional.
1588
+ Huk nacionkuna rimanakuy qawaq. Política exterior.
1589
+ Kawsay yachaykuna. Cultura.
1590
+ Cuerpo kallpanchay yachay. Educación física.
1591
+ Ima sumaq ruray yachay. Educación artística.
1592
+ Llamkay yuyaypi yachachiy. Formar para el trabajo.
1593
+ Allin hampiy ruraykuna. Gestión de la salud pública.
1594
+ Yuyay chinkay unquykuna. Enfermedades mentales, demencia.
1595
+ Hampi kamayuq. Médico.
1596
+ Aqaruraykuna. Plagas.
1597
+ Qispinana. Valores.
1598
+ Tarpuyninkumanhina. De acuerdo a sus pautas culturales.
1599
+ Kay rikchaq huñunakuykuna. Grupos similares.
1600
+ Qatu rantinakuna. Mercado, comercio.
1601
+ Chiqap yachay. Conocimiento científico.
1602
+ Qullqi waqaychay. Tesoro público.
1603
+ Taksa ruruchiq. Pequeña empresa.
1604
+ Hatun willana. Sistema de información.
1605
+ Maki pakichikuy. Corrupción causado por el dinero.
1606
+ Makipura. En igualdad de condiciones.
1607
+ Willay kamayuq. Periodista.
1608
+ Willay riqsichiypi llamkaqkuna. Prensa.
1609
+ Qullqi kamachiy. Política económica.
1610
+ Tiqsi muyu. Mundo, hemisferio.
1611
+ "!
1612
+
1613
+