id
int64
2
120k
translation
dict
112,408
{ "guc": "¿Jarai chi alanaʼleeinjachikai aalii wapüla suulialeʼeya wanee kasa?", "spa": "¿A quién debemos amar más, y por qué?" }
96,296
{ "guc": "6 ¿Shiimainchejeʼe nukumajüin Jeʼwaa sukuwaʼipa süpüla naküjüinjatüin tü pütchikat na nikirajüinkana Jesuu?", "spa": "6 La Biblia no dice hasta qué punto intervino Jehová en los sucesos del primer siglo para que la predicación se extendiera." }
39,070
{ "guc": "kasapülajatü naainjaka tia kasa naainjeetka kürisüto mapa", "spa": "cual es la principal verdad que defiende jesucristo como rey guerrero" }
68,920
{ "guc": "müleka we'itaale waa'in nünain je'waa shiimainshaata ma'in nikeraajeerüin tü nümakat wamüin müshi nia nnojoleechi taya o'unüin jüma'anajee", "spa": "y nosotros podemos tener la misma confianza" }
26,513
{ "guc": "jee pienchüshi'iraa shiipüse süpüla eejiraain shia sümaa kasakaa supushuwa'a", "spa": "y solo tiene cuatro espinas para defenderse contra el mundo" }
109,399
{ "guc": "9 Watüjaaitpa aaʼu nnojoluin shaittaain tü pütchi wapansaajakat nümüin Jeʼwaa.", "spa": "9 Como hemos visto, hacerle un voto o una promesa a Jehová es algo muy serio." }
81,328
{ "guc": "Mapa maʼin, süntapa eemüin tü süshaʼwajülekat katünasü, aküjünüsü sümüin suʼunaleejeerüin tü katünasü kaluʼuinjatkat shia waneemüin kaʼi.", "spa": "La segunda la hizo cuando llegó y le dijeron que su vuelo se había pospuesto al día siguiente: le pidió ayuda a Dios, pues se había quedado prácticamente sin un euro y no tenía dónde pasar la noche." }
83,517
{ "guc": "¡Talatakajasaʼa maʼin nia nümaa Abisai süka jülüjüin nia naaʼin otta süka nükaaliinjünüin nutuma! ¿Kasa shikirajaka anain waya tia?", "spa": "David debió sentirse enormemente agradecido a Abisai por haber estado atento a él y haberlo salvado cuando su vida corría peligro. ¿Qué aprendemos de este relato?" }
116,067
{ "guc": "¿Kasa kamalainka nümüin Maleiwa wapüleerua, jaʼitairü nnojoluin wanaawain wouyase jee wakuwaʼipa?", "spa": "¿Cómo quiere Dios que lo adoremos, más allá de nuestra edad y cultura?" }
35,418
{ "guc": "jee müsia eesü süpüla we'itaain ma'in waa'in nünain sutuma wa'waajüin nia roma", "spa": "y nos permite desarrollar una confianza inquebrantable en nuestro creador" }
70,573
{ "guc": "nu'unireena waya sünain tü wüin katakalü atuma so'u wayuu alat map", "spa": "muy pronto el nos guiara a fuentes de aguas de vida y viviremos para siempre" }
49,754
{ "guc": "ni'itaashaatain naa'in pablo sünain nuju'itireechin nia je'waa sa'akajee kasa mojusü ja'itairü kapüleein ma'in tü alatakat nümüin tim", "spa": "por ello pudo decir el se or me librara de toda obra mala" }
2,393
{ "guc": "jawaisü ma'i", "spa": "esto apesta" }
106,761
{ "guc": "Eetüjüiya Maleiwa nümaiwa jee eeinjachi nia waneepia süpüla kaʼika süpüshuaʼa (Alateetkat Mapeena [Apocalipsis] 1:8).", "spa": "En otras palabras, siempre ha existido, sin importar cuánto retrocedamos en el tiempo. Y siempre existirá (Revelación [Apocalipsis] 1:8)." }
18
{ "guc": "puwataa", "spa": "salta" }
82,224
{ "guc": "Ashutüshi Senaquerib saaʼu pienchi shikii aipiruamüin pueulo.", "spa": "Según se dice, Senaquerib conquistó en total 46 ciudades de Judá." }
26,898
{ "guc": "aa'innüsü kasa eekai aa'inrüneein ne'e", "spa": "se hace lo que cada quien quiera hacer" }
63,376
{ "guc": "nnojoipeje'e chi nnojoikai alin nüpüla je'waa aisü wayuu süpüshua'a nüpüla je'waa", "spa": "y nosotros podemos disfrutar y admirar esa variedad jehova no quiere que renunciemos a nuestra cultura" }
113,282
{ "guc": "Pürekutsootshi sümaa niiʼirakawalin nia chi wawala alapalaakai waaʼu. Oʼunajachi nia sünain alapalawaa naaʼu na wawalayuukana. Eetaasü maʼaka piama oora shiatapünaamüin eemüinjachire nia.", "spa": "Curt, que es precursor y superintendente de circuito sustituto, aceptó una invitación para visitar una congregación situada a dos horas y media de su casa." }
94,588
{ "guc": "Nnojoliipejeʼe waneepiain naya napüshuaʼa nümaa Jeʼwaa.", "spa": "Pero no todos los israelitas fueron fieles a Jehová." }
70,366
{ "guc": "kasa naainjaka na aapieekana süpüla nakaaliinjain jesuu", "spa": "que hicieron los angeles para ayudar a jesus" }
58,150
{ "guc": "jamüsü wuleinjatka watuma tü waa'inkat", "spa": "por que es muy importante que tengamos una conciencia bien educada" }
38,250
{ "guc": "kasa nii'iyataka aka je'waa ayatüin nia sünain aluwatawaa süchikijee tü alatakat chaa eden", "spa": "y como ha ejercido su gobierno desde la rebelion de eden" }
116,335
{ "guc": "Wanaa sümaa sukumajünüin wanee Piichi Outkajaalee, wainma na wayuu oʼunakana sünain tü outkajawaakat süpüla nekirajaain nünain Jeʼwaa (Sal. 127:1).", "spa": "Porque cuando se construye un salón nuevo, más personas empiezan a ir a las reuniones para aprender de Jehová (Salmo 127:1)." }
92,782
{ "guc": "¿Kasa waaʼinrajatka müleka wamüliajüliire maʼaka naaʼin Jesuu?", "spa": "¿Cómo podemos ser más compasivos?" }
114,115
{ "guc": "Süka anamiain maʼin Maleiwa, aishii maʼin waya nüpüla, naapüinjeseʼe chi Nüchonkai süpüla naakajirüin waya suulia kaainjalaa jee süpüla katüin woʼu waneepia.", "spa": "La bondad inmerecida de Dios: Jehová nos quiere tanto que nos hizo un regalo maravilloso. Entregó a su Hijo para rescatarnos y darnos la oportunidad de vivir para siempre." }
33,228
{ "guc": "pürekutsootpu'ushi taya a'yataapu'ushi taya sulu'u betel laülaapu'ushi taya sulu'u tü outkajaaleekat", "spa": "habia sido precursor regular habia servido en betel y me habian nombrado siervo ministerial y luego anciano" }
65,696
{ "guc": "wainma wawalayuu ma'letsekana", "spa": "muchos de ellos eran pobres" }
90,366
{ "guc": "Talatüsü shia sünain shiʼyataain süka sütüjaain saaʼu nekirajaain nüchiki Jeʼwaa na wayuu achuntawaikana tü rewiisütakat.", "spa": "Ella disfrutaba este trabajo porque pensaba en que todas esas personas estaban aprendiendo de Jehová." }
104,940
{ "guc": "Shiimainpejeʼe süsoʼiraain naaʼin Jesuu.", "spa": "Pero Jesús sí resucitó." }
58,949
{ "guc": "shiasa'a sutuma koo'omüinweein natuma na'yataain nümüin maleiwa nnojotsü wainmain ma'in kasa nama'ana müsüjese'e napütüin wanee nepia müle'u otta müsia tü na'yataainkat", "spa": "pero querian hacer mas asi que decidieron llevar una vida mas sencilla mark dice que dejaron su casa de tres habitaciones y su trabajo de tiempo parcial" }
3,058
{ "guc": "cho'ujaapünasü pia tamüin", "spa": "yo te necesite" }
61,957
{ "guc": "eeshii süpüla naluwataain waya sünain tia na kasakana wanain na wa'yataajiraakana amaa jee nayale na a'yataakana ne'ipajee na aluwataakana saa'u wanee mma", "spa": "por que porque puede que a veces nuestros parientes compa eros de trabajo o autoridades del gobierno nos pidan que hagamos algo que jehova no quiere" }
63,996
{ "guc": "nnojoleechi kachekala'atalin nia wayuu je nnojoleechi piamain o'upünaa sant", "spa": "si tenemos muy claro cuales son las cosas que jehova ama y las que odia no necesitaremos preguntarles a los hermanos que libros peliculas o juegos podemos elegir" }
17,597
{ "guc": "sütüjaa aa'u pi'ika", "spa": "tu mama sabe" }
23,848
{ "guc": "atijaajeechi pia soo'u tü kasain wayu tü kamüshewaakaa", "spa": "tu aprenderas acerca de lo que es el miedo" }
90,987
{ "guc": "¿Kasa naainjüinjatka na laülaashiikana nükaaʼinraale wanee anoujüshi noulia na nuwalayuukana?", "spa": "¿Qué responsabilidad tienen los pastores espirituales en el caso de quienes se han apartado del rebaño?" }
9,107
{ "guc": "weperaji'raaiwa", "spa": "emborrachemonos" }
114,227
{ "guc": "2.", "spa": "2 ¿Qué es la Regla de Oro?" }
77,466
{ "guc": "Nnojorüle piyaawatüin saaʼu tü pütchi paashajeʼerakat jee sünüikire shia laülaayuu, kulajaajeerü neʼe paaʼin sünain aashajeʼeraa tü Wiwüliakat.", "spa": "Si al leer encuentra demasiadas palabras que no entiende o que son anticuadas, difícilmente disfrutará de la lectura." }
74,775
{ "guc": "a’yalajaa", "spa": "v.i. llorar." }
106,134
{ "guc": "Nnojotsü eein talataa aaʼin sutuma tü alawaa shikirajakalü anain wayuu.", "spa": "6 Sin duda, la teoría de la evolución y las doctrinas falsas han contribuido a las calamidades que la humanidad ha padecido en estos últimos días (Rom. 1:28-31; 2 Tim. 3:1-5)." }
91,216
{ "guc": "Soʼu 1919, nüneeküin Jesuu «chi achepchiee oonookai otta kekiikai maʼin» süpüla nuʼunirüin nakuwaʼipa na aʼyataashiikana nümüin Jeʼwaa sümaa nekirajüin naya (Mat. 24:45, TNM).", "spa": "En 1919, Jesús nombró a un “esclavo fiel y discreto” para que instruyera y guiara al pueblo de Dios (Mateo 24:45)." }
83,627
{ "guc": "Wanaa sümaa nüküjüin pütchi soʼu wanee kaʼi, naʼanapajirüin tü nüserulaatsekat wanee laülaashi suluʼu tü outkajaaleekat süpüla nüchajaain wanee dirección.", "spa": "En una ocasión, mientras participaba en la predicación telefónica, le prestó el celular a un anciano de la congregación para que buscara unas direcciones." }
88,315
{ "guc": "5 «Nnojotsü jülüjayaain naaʼin tanüiki chi taʼwayuusekai, shia naaʼinmaaka neʼe nunoukteʼerüin tü alatakat tamüin.", "spa": "5 “Mi esposo quiere resolver los problemas rápidamente en lugar de escucharme —comentó una hermana de Gran Bretaña—." }
71,083
{ "guc": "so'u e'itaanüshi taya süpüla tekirajüinjachin sünain tü ekirajawaakat sünain tü wiwüliakat napülajatka na tooloyuu ma'wayuusekana", "spa": "en me invitaron a ser instructor de la escuela de entrenamiento ministerial" }
86,888
{ "guc": "Niiʼiyatapejeʼe Jesuu sükajee tü naainjakat niain neʼe Jeʼwaa anakai süpüla aluwatawaa waaʼu otta eein süpüla noonooin sümaa nünüiki Maleiwa wanee wayuu eekai lotuin nukuwaʼipa jaʼitairü kasain alatüin nümüin.", "spa": "Pero Jesús siempre defendió el derecho que Dios tiene de gobernarnos. Además, demostró que un ser humano perfecto puede ser fiel a Dios incluso en situaciones muy difíciles." }
62,798
{ "guc": "jamüsü laülaajeetka waa'in sünain anoujaa wachecherüle waa'in su'unnaa müliaa sant", "spa": "y como podemos dejar que el aguante tenga completa su obra" }
5,686
{ "guc": "kapüleekatchen sukuwa'ipa", "spa": "vaya rollo" }
85,973
{ "guc": "Suluʼu tü Pütchi ashajuushikat süka griego, müsü mayaa: «Müleka watüjaale saaʼu tü anasükat süpüla aaʼinnaa, anakaja waaʼinrüle tia namüin na wawalayuukana palajana je mapa sümüin wayuu süpüshua». Jee müsia: «Anakaja müleka jükaaliijiraale süka tü atüjaa aapünakat jümüin waneʼewaʼire jukua» (Gal. 6:10; 1 Ped. 4:10).", "spa": "Y en las Escrituras Griegas nos da los siguientes consejos: “Mientras tengamos tiempo favorable para ello, obremos lo que es bueno para con todos” y “en proporción al don que cada uno haya recibido, úsenlo al ministrarse unos a otros” (Gálatas 6:10; 1 Pedro 4:10)." }
89,681
{ "guc": "Akaataajaʼa Isaías, nüküjüin sünain taashinjanain na judíokana Babiloniajee nutuma Jeʼwaa sümaa naleʼejüinjanain noumainpaʼa nachikuaʼa.", "spa": "Isaías profetizó que Jehová ayudaría a los judíos a salir de Babilonia y volver a su país." }
95,862
{ "guc": "¿Shiimainchejeʼe eein chi Maleiwakai?», tamaka.", "spa": "¿Probaba eso la existencia de Dios?" }
98,475
{ "guc": "¿Kasa naainjaka Jeʼwaa süpüla naaʼinmajüin na aʼyataakana nümüin?", "spa": "¿Cómo protege Jehová a sus siervos?" }
106,330
{ "guc": "Nnojoishii naya oʼwoolojiraainjanain jee manüijiraainjanain müleka nnojoliire paaʼinwajiraain naya sünain wanee kasa.", "spa": "Por otro lado, si impiden que los desacuerdos se vuelvan frecuentes o que acaben en discusiones interminables, lograrán fortalecer su relación." }
90,945
{ "guc": "Kojutüshi jee aʼwaajünüshi Jeʼwaa sutuma tia (Sal. 34:1; 51:15).", "spa": "Sin duda, esto da honra y gloria a Jehová (Salmo 34:1; 51:15)." }
101,584
{ "guc": "Nnojoluinjatü waapüin waaʼin sünain tü kasa mojusü jülüjakat waaʼin.", "spa": "A controlar los sentimientos negativos." }
65,097
{ "guc": "mojutüyaajeerü wamüin anamiain je'waa müleka waainjüle kasa mojusü süka motomaateerüin shia naa'in maleiwa waashin", "spa": "abusar de la bondad inmerecida de jehova significa pecar y esperar que jehova nos perdone de manera automatica" }
61,566
{ "guc": "anakaja müleka eere jaa'in sünain tü nüküjakat wane juwala jümüin sümaa nnojolüin jüsouktüin pejeewa sünainmüin tü nümakat müsü tü wiwüliakat sant", "spa": "por que sabemos que maria siempre escuchaba con atencion su manera de escuchar" }
12,820
{ "guc": "makataa pia ya'aya", "spa": "quedate ahi" }
24,783
{ "guc": "shipia atüjia kasa", "spa": "laboratorio de fisica" }
13,026
{ "guc": "nnojotsü tamüin", "spa": "no son mios" }
111,642
{ "guc": "PUSOUKTA SHIʼIPAJEE", "spa": "¿QUÉ RESPONDERÍA?" }
62,770
{ "guc": "wanaa sümaa naapüinjanain na israeliitakana wanee wayuu nümüin je'waa nnojoishi na'ajüin nia naapüin süpüla ni'yataainjachin waneepia sulu'u tü a'waajüleekat maleiwa", "spa": "cuando se ofrecia a una persona como ofrenda quemada significaba que esa persona serviria a dios por el resto de su vida" }
119,234
{ "guc": "Akaʼaya waya, ayateerü waaʼinrüin tü anasükat namüin na wawalayuukana otta sümüin wayuu süpüshuaʼa (Gal. 6:10).", "spa": "Además, seguiremos haciendo “lo que es bueno para con todos, pero especialmente para con los que están relacionados con nosotros en la fe” (Gálatas 6:10)." }
106,772
{ "guc": "Puʼuna sünain Tü Outkajawaakat eere Sotuin Waaʼin Ouktüin Jesuu.", "spa": "Asista a la Conmemoración de la muerte de Jesús." }
115,812
{ "guc": "Pütchi aashajeʼennajatka", "spa": "Lectura bíblica" }
52,971
{ "guc": "süka niyouktajaain adan sümaa nünüiki maleiwa laülaashi nia jee ouktüshi saaliijee naainjala", "spa": "como somos sus descendientes hemos heredado la tendencia a pecar" }
41,948
{ "guc": "maa'ulu yaa anasü ma'in sukuwa'ipa nutuma je'waa tü nupueulosekat", "spa": "aquellos acontecimientos del siglo primero prefiguraron sucesos que viviran los siervos de jehova de nuestro tiempo" }
91,093
{ "guc": "¿JAMEERÜ PÜNÜIKI?", "spa": "¿CÓMO RESPONDERÍA?" }
8,199
{ "guc": "mawayuusai niakai müinma", "spa": "el no esta casado" }
58,131
{ "guc": "kasa paa'inmaaka ma'in palajana", "spa": "que es mas importante para usted" }
9,954
{ "guc": "mojupu'usü waa'in", "spa": "estabamos preocupados" }
95,184
{ "guc": "Apütinnüshi Isaac jaʼraitpa nuuyase jee soʼu  tia, eejatü wanee ekawaa nikiira.", "spa": "Cuando Isaac tenía cinco años, la familia organizó un banquete para celebrar que había sido destetado." }
6,408
{ "guc": "tacheküin ma'in boston", "spa": "me gustaba boston" }
40,690
{ "guc": "pütchikat tüü sünainpünaasü nakuwa'ipa napüshua'a na anoujüshiikana", "spa": "el dirigio estas palabras a ungidos pero pueden aplicarse a todos los cristianos" }
62,934
{ "guc": "jamüsü aneetka wakuwa'ipa wo'unüle sünain tü outkajawaakat", "spa": "como nos beneficia ir a las reuniones" }
72,683
{ "guc": "eiwalajatia aküjünüin nünüiki je'waa namüin süka eein wawalayuu aküjakana ma'in pütchi sulu'u tü mma nantakalü alu'umüin mat", "spa": "gracias a la predicacion de testigos entusiastas miles de refugiados estan escuchando por primera vez la palabra del reino" }
35,042
{ "guc": "nnojottaa eeshi süpüla pümüin süka isain nachiki na wayuukana naja'ttirüin tü müliaakat akaisa'a maleiwa nüküjüin sünain naja'ttirajatüin tü kasa eekalü atuma müliaa ma'aka saa'in tü wekirajaakalü anain sünain tü wanee pütchikat", "spa": "es cierto que ninguna institucion del hombre podria jamas alcanzar ese sue o pero dios ha prometido que el eliminara todas las causas del sufrimiento incluidas las que comentamos en el articulo anterior" }
50,810
{ "guc": "shi'rüinja'a maria cho'ujaain tü wiinokot arütkaasüjese'e shia nünainmüin jesuu süpüla achuntaa kaaliinwaa nümüin sütüjaa aa'u pülain nia süka nüchoin nia maleiwa luc", "spa": "maria la madre de jesus tambien estaba alli por a os habia meditado en las profecias sobre el mesias sabia que jesus seria llamado hijo del altisimo habra pensado que el tenia algun poder especial" }
18,894
{ "guc": "eesü süpüla pejeettüin ya'aya", "spa": "podria firmar aqui" }
59,457
{ "guc": "watta naalii na wawalayuu mmotkana sünain aashajawaa su'upala wainma wayuu", "spa": "muchos hermanos tampoco sabian como hablar delante de un grupo de personas" }
15,982
{ "guc": "makata pia sulu'u putunkuleeka", "spa": "quedate en tu habitacion" }
112,565
{ "guc": "¿Jarat tü apünüinkat kasa wayaawataka anainjee sülüʼülüin süpüla süntüin Nuluwataaya Maleiwa?", "spa": "¿Qué tercera razón tenemos para creer que el Reino de Dios vendrá pronto?" }
36,517
{ "guc": "nayainnapa eeka na ekirajüliikana alawaa aluw", "spa": "en su lugar se establecio la gran apostasia profetizada la cual produjo las multiples confesiones de la cristiandad" }
26,705
{ "guc": "mojusu ma'in tia epijapaja'a naya kaliinairuaya'a", "spa": "es muy molesto aunque tambien crian gallinas" }
111,826
{ "guc": "4. (1) ¿Jamüsü süshakajaka naalin Maleiwa süpüla wayuu maaʼulu yaa? (2) ¿Kasa wekirajaainjatka anain jooluʼu?", "spa": "4. a) ¿Por qué se ha enfriado el amor en nuestros días? b) ¿Qué veremos a continuación?" }
43,543
{ "guc": "shiasa'a miyo'upa jintüikai sotojoosü naa'in tü nümakat paala chi nüshikai nümüin", "spa": "por ahora esta respuesta tan sencilla deja contento al ni o" }
117,485
{ "guc": "«Tü wayuu manoujainsatkalüirua suluʼu mmakat süpüshua, nia aluwataaka saaʼu chi Yolujaakai» (1 Juan 5:19).", "spa": "“El mundo entero yace en el poder del inicuo” (1 Juan 5:19)." }
117,088
{ "guc": "Nnojoliipejeʼe nekirajüin na wayuukana süpüla naküjüinjanain pütchi maʼaka saaʼin nutuma Jesuu.", "spa": "La mayoría prefiere pagarles a sus líderes para que den sermones." }
29,472
{ "guc": "eeshi wanee alatirüi wiwülia o'utünakai aa'in so'u nia william tyndale", "spa": "otro traductor biblico fue william tyndale asesinado en" }
5,323
{ "guc": "natüjaipa aa'u napüshua'a", "spa": "todos lo saben" }
118,349
{ "guc": "Natüjaa aaʼu tia na anoujashii yaainjanakana yaa Mmapaʼa, müshiijeseʼe «noʼunüin» namaa na chainjanakana chaa iipünaa.", "spa": "Las otras ovejas saben esto, y por eso pueden decir que “van” con los ungidos, o sea, que sirven a Jehová junto con este grupo." }
663
{ "guc": "te'erüin wanee", "spa": "vi a uno" }
103,263
{ "guc": "Nütüjaa aaʼu Jonatán nümaa Abner niain aneekünüin David nutuma Jeʼwaa süpüla nuluwataain nüchikumüin Saúl.", "spa": "Jonatán y Abner sabían que Dios había elegido a David para que fuera el siguiente rey de Israel." }
109,573
{ "guc": "Tü namakat waneeinnua wayuu Naashin waneeinnua wayuu, eeshii eekai anakuwaʼipalüin nutuma Maleiwa otta eekai mojukuwaʼipalüin nutuma.", "spa": "Lo que algunas personas creen." }
70,912
{ "guc": "sükajee tia wee'iyatüin kojutüin wamüin naapajiraain nikii jesuu otta niain je'waa laülaain waa'u roma tnm", "spa": "asi demostramos que tenemos fe en el rescate y que le pertenecemos a jehova" }
102,959
{ "guc": "¿Kasa jülüjüinjatka waaʼin süpüla watüjaain saaʼu sünain miyoʼuin tü waaliinkat nüpüla Jeʼwaa?", "spa": "¿Qué nos ayudará a convencernos de que Jehová nos ama?" }
111,130
{ "guc": "Naküjüinjaʼa tü pütchi anasü nümaʼanajeejatkat chi Maleiwa shiimainshikai.", "spa": "Terminaron hablando de las prácticas ocultistas, y las Testigos les mostraron lo que la Biblia dice al respecto." }
77,273
{ "guc": "Wanaa sümaa wachuntüin, anoujüinjana waya süka süpüshuaʼa waaʼin (SANT. 1:6).", "spa": "“Siga pidiendo con fe, sin dudar nada” (SANTIAGO 1:6)." }
70,215
{ "guc": "süshajawalin mary waneeirua pütchi ekirajaanaka sünainjee aapiria wayuu otta waneeirua karaloukta", "spa": "mary escribia a maquina articulos de estudio de la atalaya y algunas publicaciones" }